سوره طلاق
مفهوم کلي سوره
اسامي سوره
طلاق، نساء قصري.[4]
علت نام‌گذاري
«سوره طلاق»؛ اين نام‌گذارى به سبب آيات اول تا هفتم سوره طلاق است كه قسمتى از احكام طلاق و زنان جدا شده درآنها مطرح شده است.
«سوره نساء قصري»؛ نام ديگر اين سوره «نساء قصرى» يعنى سوره كوچك زنان است در برابر سوره مشهور «نساء» كه «نساء كبرى» يعنى سوره بزرگ زنان است.[5]
تعداد آيات
سوره طلاق دوازده آيه دارد.[6]
تعداد کلمات
سوره طلاق دويست‌وچهل‌وهفت کلمه دارد.[7] (لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره هاي قرآن مختلف است)
تعداد حروف
سوره طلاق هزاروشصت حرف دارد.[8] (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره هاي قرآن مختلف است)
اهداف و آموزه ها
اساسى‌ترين هدف سوره طلاق بيان قوانين طلاق و دفاع از حقوق زنان است.[9]
محتوا و موضوعات
مهمترين مساله كه در سوره طلاق مطرح است چنان كه از نامش پيدا است مساله طلاق و احكام و خصوصيات، و پيامدهاى آن است، سپس بحثهايى از مبدء و معاد و نبوت پيامبر و بشارت و انذار به دنبال آن آمده است.
از اين رو مى‌توان محتواى اين سوره را به دو بخش عمده تقسيم كرد:
بخش اول: هفت آيه نخستين سوره است كه پيرامون طلاق و مسائل مربوط به آن سخن مى‌گويد.
بخش دوم: اين بخش كه در حقيقت انگيزه اجراى بخش اول است از عظمت خداوند، و عظمت مقام رسول او، و پاداش صالحان، و مجازات بدكاران، بحث مى‌كند، و مجموعه منسجمى را براى ضمانت اجراى اين مساله مهم اجتماعى ارائه مى‌دهد.[10]
فضائل، خواص و ثواب قرائت
ابوبصير از امام صادق عليه‌السلام روايت كرده كه فرمودند: «كسى كه سوره طلاق و تحريم در نماز واجب خود بخواند، خداوند او را پناه دهد از اينكه روز قيامت خوف و حزنى به او برسد و از آتش بخشوده شود و خداوند او را داخل بهشت نمايد».[11]
محل نزول
سوره طلاق در مدينه بر پيامبر اسلام صلي‌الله‌عليه‌وآله نازل شده است.[12]
زمان نزول
تاريخ نزول سوره طلاق در ما بين صلح حديبيه و جنگ تبوك است و بعد از سوره دهر(انسان) نازل شده است.[13]
فضاي نزول
در دوران تشکيل حکومت اسلامي توسط پيامبر اسلام در مدينه گاهي اوقات اختلافاتي بين زوجين مسلمان پيش مي‌آمد که در برخي موارد منجر به جدايي زن و شوهر از هم مي‌شد. بنابراين لازم بود احکام و آداب طلاق براي مسلمانان تبيين بشود تا هر کدام از زوجين به حقوق و احکام خودشان آشنا باشند و حقي از کسي ضايع نشود. خداوند متعال سوره طلاق را در چنين فضايي و البته براي آگاهي همه مسلمانان آن زمان و آينده نازل نموده است.
ترتيب در مصحف
سوره طلاق شصت‌وپنجمين سوره در چينش كنونى قرآن به شمار مي آيد.[14]
ترتيب بر اساس نزول
سوره طلاق نودونهمين سوره قرآن در ترتيب نزول مي‌باشد و بعد از سوره انسان نازل شده است.[15] (لازم به ذکر است اقوال در ترتيب نزول سوره هاي قرآن مختلف است)
ارتباط با سوره قبلي
چون خداوند سوره تغابن را به ذكر زنان و احتياط از آنها پايان داد، سوره طلاق را به ذكر زن‌ها و احكام و وظائف جدايى و طلاق آنها شروع کرد.[16]
ويژگي
سوره طلاق از سور مفصلات مي باشد[17] ابن قتيبه مي گويد: ... مفصلات سوره هاي کوچکي هستند که بعد از سور مثاني آمده اند اينکه چرا اين سوره ها را مفصل ناميده اند به خاطر کوتاه بودن آنها و اينکه بسيار به واسطه بِسْمِ اللّ?هِ الرَّحْم?نِ الرَّحِيمِ از يكديگر جدا شده‌اند. [18]
روايتى است كه از رسول خدا صلي الله عليه و آله نقل شده كه فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جاى تورات و سوره‌هاى مئين را به جاى انجيل و سوره‌هاى مثانى را به جاى زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره‌هاى مفصّل فزونى بخشيد.[19]
سوره طلاق همچنين جزو سور ممتحنات نيز آمده است.[20]
نزول يک سوره کامل براي مسأله طلاق و بيان احکام آن نشان دهنده توجه خاص خداوند به زندگي خانوادگي مسلمانان و حقوق زنان مي‌باشد.
[1]قاموس قرآن، ج4، ص231
[2]فرهنگ ابجدى الفبايى عربى فارسى: ترجمه كامل المنجد الابجدى، متن، ص: 582
[3]تفسير قرآن مهر، ج21، ص: 91
[4]همان، ص93
[5]همان
[6]الكشف و البيان، ج9، ص331
[7]همان
[8]همان
[9]تفسير قرآن مهر، ج21، ص94
[10]تفسير نمونه، ج24، ص217
[11]ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج25، ص81
[12]مجمع البيان في تفسير القرآن، ج10، ص454
[13]حجةالتفاسير و بلاغ‌الإكسير، مقدمه‌اول، ص29
[14]تفسير قرآن مهر، ج21، ص93
[15]التمهيد في علوم القرآن، ج1، ص 137
[16]ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج25، ص81
[17]التمهيد في علوم القرآن، ج1، ص313
[18]جامع البيان فى تفسير القرآن، ج1، ص 34
[19]همان
[20]التمهيد في علوم القرآن، ج1، ص313