سوره تين
تين به معني انجير است.[1]
مفهوم کلي سوره
راه صعود و سقوط انسان؛
هشدار به منكران معاد.[2]
اسامي سوره
تين، والتين.[3]
علت نام‌گذاري
تعداد آيات
سوره تين هشت آيه دارد.[6]
تعداد کلمات
سوره تين سي‌وچهار کلمه دارد.[7] (لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره هاي قرآن مختلف است)
تعداد حروف
سوره تين صدوپنجاه حرف دارد.[8] (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره هاي قرآن مختلف است)
اهداف و آموزه ها
هدف اصلى سوره تين، ترسيم دو راه سقوط و صعود، فرا روى انسان است (تا هركس بتواند با آگاهى راه خويش را انتخاب كند).[9]
محتوا و موضوعات
سوره تين در حقيقت بر محور آفرينش زيباى انسان، و مراحل تكامل، و انحطاط او دور مى‌زند، و اين مطلب با سوگندهاى پر معنايى در آغاز سوره شروع شده است، و بعد از شمردن عوامل پيروزى و نجات انسان، سرانجام با تاكيد بر مساله معاد و حاكميت مطلقه خداوند پايان مى‌گيرد.[10]
فضائل، خواص و ثواب قرائت
ابى‌بن‌كعب از پيغمبر صلي‌الله‌عليه‌وآله روايت كرده كه «هر كه سوره تين را قرائت كند خداوند او را دو خصلت عطا فرمايد: 1- عافيت 2- يقين، مادامى كه در دار دنياست و هر گاه كه از دنيا رفت خداوند به او اجري را عطا مي‌فرمايد به عدد كسى كه اين سوره را تلاوت كند ثواب يك روز روزه بودن».
براءبن‌عازب گويد: «شنيدم پيامبر صلي‌الله‌عليه‌وآله در نماز مغرب قرائت مى‌فرمود سوره و التين و الزيتون را و نديدم انسانى را كه قرائتش بهتر از او باشد»، مسلم‌بن‌حجّاج قشيرى نيز در صحيح آن را خود روايت نموده است.
شعيب عقرقوفى از امام صادق عليه‌السلام روايت كرده كه فرمود: «كسى كه در نمازهاى واجب و نوافل خود سوره والتين را بخواند خداوند هر كجا كه دوست دارد از بهشت به او عطا فرمايد».[11]
محل نزول
سوره تين مكّى است معدل از ابن عبّاس نقل كرده كه مدنى است.[12]
زمان نزول
تاريخ نزول سوره تين در ما بين هجرت مسلمين به حبشه و اسراء است و بعد از سوره بروج نازل شده است.[13]
فضاي نزول
با توجه به مکي بودن سوره تين مي‌توان گفت که اتفاقات و فضاهاي خاص آن روزها نزول سوره تين را ايجاب مي‌کرده است زيرا که اين سوره به آفرينش مراحل زندگي انسان مي‌پردازد و عوامل نجات انسان از نابودي را ذکر مي‌کند، به معاد و اينکه خداوند بهترين داوران است اشاره مي‌کند.
همچنين اين سوره يکي از سوره‌هاي قرآن است که به خاطر شأن و جايگاه پيامبر اكرم صلي‌الله‌عليه‌وآله نزد خدا نازل شده است.
ترتيب در مصحف
سوره تين نودوپنجمين سوره در چينش كنونى قرآن به شمار مي آيد.[14]
ترتيب بر اساس نزول
سوره تين بيست‌وهشتمين سوره در ترتيب نزول مي باشد و بعد از سوره بروج نازل شده است.[15] (لازم به ذکر است اقوال در ترتيب نزول سوره هاي قرآن مختلف است)
ارتباط با سوره قبلي
خداوند سبحان در پايان سوره انشراح به رغبت كردن به سوى او امر فرمود به ذكر اينكه او خالق است و شايسته و مستحق عبادت مي‌باشد. در سوره تين نيز بعد از آنكه قسم ياد نمود به خالقيت او ترغيب و تأكيد نمود. [16]
ويژگي
سوره تين با چهار قسم آغاز شده است به انجير و زيتون و طور سينا قسم خورده شده است. تين و زيتون، نام دو ميوه است، يا به درخت اين دو ميوه قسم خورده شده، و به قول بعضى‌ها نام دو كوهى است كه دمشق و بيت‌المقدس بر آن استوار گشته و رمز سوگند ياد كردن به اين دو كوه و به طور سينا آن است كه اين سه جا، خاستگاه و محل بعثت بسيارى از پيامبران بوده است. در كنار اين سه قسم، به مكه هم سوگند ياد شده، كه محل بعثت پيامبر اسلام است.
سوره تين از سور مفصلات مي باشد[17] ابن قتيبه مي گويد: ... مفصلات سوره هاي کوچکي هستند که بعد از سور مثاني آمده اند اينکه چرا اين سوره ها را مفصل ناميده اند به خاطر کوتاه بودن آنها و اينکه بسيار به واسطه بِسْمِ اللّ?هِ الرَّحْم?نِ الرَّحِيمِ از يكديگر جدا شده‌اند.[18]
روايتى است كه از رسول خدا صلي الله عليه و آله نقل شده كه فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جاى تورات و سوره‌هاى مئين را به جاى انجيل و سوره‌هاى مثانى را به جاى زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره‌هاى مفصّل فزونى بخشيد.[19]
[1]قاموس قرآن، ج1، ص 299.
[2]تفسير قرآن مهر، ج22، ص: 261
[3]التحرير و التنوير، ج30، ص 370
[4]تفسير قرآن مهر، ج22، ص 261
[5]همانند روايت منقول از پيامبر صلي‌الله‌عليه‌وآله در أنوار التنزيل و أسرار التأويل، ج5، ص 324.
[6]التفسير الكبير: تفسير القرآن العظيم (الطبرانى)، ج6، ص 523
[7]همان.
[8]همان.
[9]تفسير قرآن مهر، ج22، ص 262
[10]تفسير نمونه، ج27، ص 136
[11]ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج27، ص 164
[12]همان
[13]حجةالتفاسير و بلاغ‌الإكسير، مقدمه‌اول، ص 35
[14]تفسير قرآن مهر، ج22، ص 261
[15]التمهيد في علوم القرآن، ج1، ص 135
[16]ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج27، ص 164.
[17]التمهيد في علوم القرآن، ج1، ص313
[18]جامع البيان فى تفسير القرآن، ج1، ص 34
[19]همان