سوره تکوير
تکوير به معني پيچيده شدن مي باشد.[1]
مفهوم کلي سوره
اسامي سوره
تکوير، إذا الشمس کوّرت، کوّرت.[3]
علت نام‌گذاري
«سوره تکوير» و «سوره کوّرت»؛ نام‌هاى اين سوره عبارت‌اند از: «تكوير» (درهم پيچيدن) و «كُوِّرت» (درهم پيچيده شد) كه از آي? اول آن گرفته شده‌اند كه درهم پيچيده شدن و تاريك گشتن خورشيد را به عنوان يكى از نشانه‌هاى رستاخيز بيان كرده است.[4]
«سوره إذا الشمس کوّرت»؛ شروع سوره با اين عبارت مي‌باشد و در روايات هم از اين نام استفاده شده است.[5]
تعداد آيات
سوره تکوير بيست‌ونه آيه دارد.[6]
تعداد کلمات
سوره تکوير صدوچهار کلمه دارد.[7] (لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره هاي قرآن مختلف است)
تعداد حروف
سوره تکوير پانصد‌وسي حرف دارد.[8] (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره هاي قرآن مختلف است)
اهداف و آموزه ها
هدف اصلى سوره تکوير يادآورى معاد و دفاع از نبوت است.[9]
محتوا و موضوعات
محتواي سوره تکوير بر دو محور دور مى‌زند:
محور اول آيات آغاز اين سوره است كه بيانگر نشانه‌هايى از قيامت و دگرگوني‌هاى عظيم در پايان اين جهان و آغاز رستاخيز است.
در محور دوم سخن از عظمت قرآن و آورنده آن و تاثيرش در نفوس انسانى مى‌گويد، و اين قسمت با سوگندهاى بيدار كننده و پرمحتوايى همراه است.[10]
فضائل، خواص و ثواب قرائت
ابى‌بن‌كعب از پيامبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله روايت نموده كه فرمود: «هر كس سوره اذا الشّمس كوّرت را قرائت كند خداوند تعالى او را هنگامى كه پرونده اعمالش باز مي‌شود از رسوا شدن حفظ مي‌كند».
عبد اللَّه‌بن‌عمر مي‌گويد: پيغمبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله فرمود: «هر كس دوست دارد در روز قيامت به من نگاه كند سوره اذا الشّمس كوّرت را بخواند».
ابوبكر نيز روايت كرده كه گفت به پيغمبر صلى‌الله‌عليه‌و‌آله عرض كردم يا رسول اللَّه چه زود پير شده‌اى فرمود: «سوره هود و واقعه و مرسلات و عم يتساءلون و اذا الشمس كورت مرا پير و موى مرا سفيد كرد».[11]
محل نزول
سوره تكوير در مكه بر پيامبر اسلام صلى‌الله‌عليه‌و‌آله نازل شده است.[12]
زمان نزول
تاريخ نزول سوره تکوير ما بين ابتداء وحى و هجرت مسلمين به حبشه است و بعد از سوره تبت/ مسد نازل شده است.[13]
فضاي نزول
با توجه به اينکه سوره تکوير در مکه نازل شده است فضاي نزول متصور در آن برهه هجمه انواع تهمت‌ها نسبت به آن حضرت و قرآن مي‌باشد، دقت در آيات سوره تکوير هم همين امر را نشان مى‌دهد كه انكار معاد، نسبت دادن قرآن به تلقينات شيطان و نسبت جنون به آن حضرت، علت نزول اين سوره بوده است.[14]
ترتيب در مصحف
سوره تکوير هشتادويكمين سوره در چينش كنونى قرآن به شمار مي آيد.[15]
ترتيب بر اساس نزول
سوره تکوير هفتمين سوره در ترتيب نزول مي باشد و بعد از سوره مسد نازل شده است.[16] (لازم به ذکر است اقوال در ترتيب نزول سوره هاي قرآن مختلف است)
ارتباط با سوره قبلي
چون خداوند سبحان سوره عبس را به ذكر روز قيامت و اهوال آن خاتمه داد، سوره تکوير را نيز به ذكر علامات و احوال قيامت افتتاح فرمود. [17]
ويژگي
سوره تکويراز سور مفصلات مي باشد[18] ابن قتيبه مي گويد: ... مفصلات سوره هاي کوچکي هستند که بعد از سور مثاني آمده اند اينکه چرا اين سوره ها را مفصل ناميده اند به خاطر کوتاه بودن آنها و اينکه بسيار به واسطه بِسْمِ اللّ?هِ الرَّحْم?نِ الرَّحِيمِ از يكديگر جدا شده‌اند. [19]
روايتى است كه از رسول خدا صلي الله عليه و آله نقل شده كه فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جاى تورات و سوره‌هاى مئين را به جاى انجيل و سوره‌هاى مثانى را به جاى زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره‌هاى مفصّل فزونى بخشيد.[20]
در روايتي ابوبکر به پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم عرض مي کند يا رسول الله پيري چه زود به سراغ شما آمد. حضرت در جواب فرمودند: «شيّبتنى سورة هود و الواقعة و المرسلات و عمّ يتسائلون و اذا الشّمس كوّرت»: اين پنج سوره مرا پير گردانيد.[21]
در آغاز سوره تکوير به اشارات كوتاه و هيجان‌انگيز و تكان دهنده‌اى از حوادث هولناك پايان اين جهان، و آغاز رستاخيز آمده است كه انسان را در عوالم عجيبى سير مى‌دهد.[22]
[1]قاموس قرآن، ج6، ص 168
[2]تفسير قرآن مهر، ج22، ص: 85
[3]التحرير و التنوير، ج30، ص 123
[4]تفسير قرآن مهر، ج22، ص 85
[5]التحرير و التنوير، ج30، ص 123
[6]الكشف و البيان، ج10، ص136
[7]همان
[8]همان
[9]تفسير قرآن مهر، ج22، ص 86
[10]تفسير نمونه، ج26، ص 166
[11]ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج26، ص 318
[12]همان، ص 317
[13]حجةالتفاسير و بلاغ‌الإكسير، مقدمه‌اول، ص 32
[14]تفسير احسن‌الحديث، ج12، ص 95 با تغيير و تصرف
[15]تفسير قرآن مهر، ج22، ص 86
[16]التمهيد في علوم القرآن، ج1، ص 135
[17]ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج26، ص 318
[18]التمهيد في علوم القرآن، ج1، ص313
[19]جامع البيان فى تفسير القرآن، ج1، ص 34
[20]همان
[21]زبدة التفاسير، ج7، ص343
[22]تفسير نمونه، ج26، ص 170