سوره قارعه
قارعه به معني کوبنده و خردکننده است.[1]
مفهوم کلي سوره
رستاخيز و نشانه‌هاى آن؛
فرجام نيكوكاران و بدكاران.[2]
اسامي سوره
قارعه
علت نام‌گذاري
«سوره قارعه» به دليل اينکه اين سوره با اين کلمه شروع شده است. و به اين اسم در تمامي مصاحف و کتب تفسيري و حديثي مشهور گشته است و تنها اسمي است که اين سوره دارد.[3]
تعداد آيات
سوره قارعه يازده آيه دارد.[4]
تعداد کلمات
سوره قارعه سي‌وشش کلمه دارد.[5] (لازم به ذکر است اقوال در تعداد کلمات سوره هاي قرآن مختلف است)
تعداد حروف
سوره قارعه صدوپنجاه‌ودو حرف دارد.[6] (لازم به ذکر است اقوال در تعداد حروف سوره هاي قرآن مختلف است)
اهداف و آموزه ها
محور اساسى سوره قارعه معاد و هشدار در مورد آن است.[7]
محتوا و موضوعات
سوره قارعه به طور كلى از معاد و مقدمات آن، با تعبيراتى كوبنده و بيانى تكان‌دهنده، و انذار و هشدارى صريح و روشن سخن مى‌گويد، و سرانجام انسانها را به دو گروه تقسيم مى‌كند! گروهى كه اعمالشان در ميزان عدل الهى سنگين است، و پاداششان زندگانى سراسر رضايتبخش در جوار رحمت حق و گروهى كه اعمالشان سبك و كم وزن است و سرنوشتشان آتش داغ و سوزان جهنم.[8]
فضائل، خواص و ثواب قرائت
در حديث ابى‌بن‌كعب است كه هر كس سوره قارعه را قرائت كند خداوند پرونده او را در روز قيامت به سبب آن سنگين نمايد.
عمروبن‌ثابت از اما باقر عليه‌السلام روايت نموده كه فرمودند: «هر كس القارعه را تلاوت كند خداوند او را از فتن? دجال كه به او ايمان آورد و از چرك دوزخ در روز قيامت در امان قرار دهد».[9]
محل نزول
سوره قارعه در مكه بر پيامبر اسلام صلى‌الله‌عليه‌وآله نازل شده است.[10]
زمان نزول
تاريخ نزول سوره قارعه در ما بين هجرت مسلمين به حبشه و اسراء است و بعد از سوره قريش نازل شده است.[11]
فضاي نزول
در مورد قيامت و احوال آن بين مسلمانان صحبت‌ها و سؤالات زيادي مطرح مي‌شد و هر کسي به فراخور اطلاعاتش در مورد آن صحبت مي‌کرد. ظاهرا عده اي از مسلمانان سؤالات خودشان را از پيامبر پرسيده بودند و خداوند متعال سوره قارعه را در جواب آن سؤالات نازل کرده است.[12]
ترتيب در مصحف
سوره قارعه صدويكمين سوره در چينش كنونى قرآن به شمار مي آيد.[13]
ترتيب بر اساس نزول
سوره قارعه سي امين سوره در ترتيب نزول مي باشد و بعد از سوره قريش نازل شده است.[14] (لازم به ذکر است اقوال در ترتيب نزول سوره هاي قرآن مختلف است)
ارتباط با سوره قبلي
سوره قارعه متصل به سوره عاديات شده، و هر دو آن سوره در ذكر قيامت است.[15]
ويژگي
سوره قارعه از سور مفصلات مي باشد[16] ابن قتيبه مي گويد: ... مفصلات سوره هاي کوچکي هستند که بعد از سور مثاني آمده اند اينکه چرا اين سوره ها را مفصل ناميده اند به خاطر کوتاه بودن آنها و اينکه بسيار به واسطه بِسْمِ اللّ?هِ الرَّحْم?نِ الرَّحِيمِ از يكديگر جدا شده‌اند.[17]
روايتى است كه از رسول خدا صلي الله عليه و آله نقل شده كه فرمود: خداوند هفت سوره طوال را به جاى تورات و سوره‌هاى مئين را به جاى انجيل و سوره‌هاى مثانى را به جاى زبور به من داد، و پروردگارم مرا با دادن سوره‌هاى مفصّل فزونى بخشيد.[18]
سوره قارعه تهديد به عذاب قيامت و بشارت به ثواب آن است، ولى جانب تهديدش بر بشارتش مى‌چربد.[19]
[1]قاموس قرآن، ج5، ص 308.
[2]تفسير قرآن مهر، ج22، ص: 315
[3]أسماءسورالقرآن و فضائلها ، ص 547.
[4]الكشف و البيان، ج10، ص 274
[5]همان.
[6]همان.
[7]تفسير قرآن مهر، ج22، ص 316.
[8]تفسير نمونه، ج27، ص 258.
[9]ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج27، ص 242.
[10]همان
[11]حجةالتفاسير و بلاغ‌الإكسير، مقدمه‌اول، ص 36.
[12]تفسير احسن‌الحديث، ج12، ص 330 – نقل به مضمون.
[13]تفسير قرآن مهر، ج22، ص 315.
[14]التمهيد في علوم القرآن، ج1، ص 136
[15]ترجمه تفسير مجمع‌البيان، ج27، ص 242.
[16]التمهيد في علوم القرآن، ج1، ص313
[17]جامع البيان فى تفسير القرآن، ج1، ص 34
[18]همان
[19]ترجمه تفسير الميزان، ج20، ص 595.