زرد

أصفر: رنگ زرد، «صَفراء» مؤنث آن و جمعش «صُفر» می باشد.

امروزه از نظر روان شناسى ثابت شده كه رنگهاى كدر، فرد را دچار افسردگى و غم مى كند و رنگهاى روشن، سبب شادابى او مى شود. اين موضوع را مى توان به خوبى در طبيعت مشاهده كرد؛ به طورى كه خداوند متعال از رنگ شكوفه و جوانه هاى سبز روشن در فصل بهار و تابستان، و از رنگ زرد، نارنجى و قرمز در فصل پاييز و از رنگ سفيد در زمستان استفاده كرده است.

بسيارى از كارتل هاى صنعتى و تجارى، با استفاده از جنبه هاى علمى- روان شناسى، از تأثير رنگها براى بسته بندى كالاهاى خود به منظور جلب مشتريان و فروش اجناس بهره مى برند.

رنگ زرد جزو سه رنگ اصلى (زرد، قرمز، آبى) است كه از تركيب آنها بيشتر رنگها پديد مى آيد. رنگ زرد به همراه رنگ قرمز و نارنجى از رنگهاى گرم محسوب مى شوند كه به بيننده احساس گرمى مى دهند و يادآور تشعشعات پرمهر آفتاب هستند.

اگر نگاهى به مكتبهاى گوناگون نقاشى بيندازيم، در مى يابيم كه مكتبهاى قديمى مانند سبك باروك [1] و مكتب فلورانس، از رنگهاى تيره و قهوه اى بيشترى در آثار خود استفاده مى كرده اند ولى بعدها مكتبهاى جديدتر-كه انقلابى در نقاشى محسوب مى شدند- مانند مكتب امپرسيونيستها[2] بيشتر از رنگهاى روشن زرد و نارنجى، بهره جستند و اين امر سبب شد تا تحولى در اين زمينه به وجود آيد.

رنگ زرد، سمبل روشنايى، پادشاهى، نور و خورشيد، هوش، آگاهى و آخرت است. رنگى روحانى، ايده ال و فلسفى است. اين رنگ، رنگ خِرَد و فرآيند تبديل ناخودآگاه به خودآگاه و بيانگر حركت و تغيير از هر نوع آن است، به ويژه آن تغييرى كه باعث پالايش و ارتقاى سطح فكرى شود، به طورى كه به صورت حلقه اى نورانى و هاله اى طلايى در اطراف سر و دور هيكل مقدسين در تماثيل و نقاشى هاى مذهبى نشان داده مى شود. گنبدهاى طلايى مساجد و بقعه هاى متبركه به رنگ زرد هستند.

اين رنگ روشن ترين رنگ ها بوده و سمبل تنوير افكار بوده است؛ مثلا مى گويند: فلانى آدم روشنى است، يا روشنفكر است. جامه زرد در كشور چين در زمانهاى گذشته فقط مخصوص امپراطور بوده است، به طورى كه هيچ كس نبايد جامه به رنگ زرد مى پوشيد. پشه ها از نور زرد مى گريزند. اين رنگ گرم كننده بوده و رنگ خوش خوئى و خوشحالى است. آزمايشات پسيكولوژيك ثابت كرده كه رنگ زرد خوش حالى بخش بوده و باعث نشاط و شادى مى شود در سوره مباركه بقره آيه 65 آمده است: «قالُوا ادْعُ لَنا رَبَّكَ يُبَيِّنْ لَنا ما لَوْنُها قالَ إِنَّهُ يَقُولُ إِنَّها بَقَرَةٌ صَفْراءُ فاقِعٌ لَوْنُها تَسُرُّ النَّاظِرِينَ» (بقره/ 69)؛ درباره رنگ آن گاو مخصوص مى پرسند و حضرت موسى(علیه السلام) جواب مى دهد: همانا او مى گويد كه آن گاوى است زرد خالص كه رنگش باعث شادى و مسرت بينندگان است و به اين صورت رنگ زرد را رنگى مسرت بخش معرفی می کند. اين آيه به خوبى تأثير رنگها را در روح و روان انسان بيان مى كند. [3]

دومين رنگ قرآن، رنگ زرد است. «صَفراء»، «صُفر» و «مصفَرَّا»، سه كلمه به معناى زرد است كه در قرآن ضمن 5 آيه به آن اشاره شده است؛ در آيه 33 سوره مرسلات به شتران زردموى اشاره شده: «إِنَّها تَرْمِي بِشَرَرٍ كَالْقَصْرِ، كَأَنَّهُ جِمالَتٌ صُفْرٌ.» آتش دوزخ آن چنان شرارى بيفكند كه شعله اش مانند قصريست و گوئى آن شراره شتران زردموى را همانند مى باشد.

در آيه 51 سوره روم به زرد شدن كشتها اشاره می شود؛ «وَ لَئِنْ أَرْسَلْنا رِيحاً فَرَأَوْهُ مُصْفَرًّا» و «ثُمَّ يَهِيجُ فَتَراهُ مُصْفَرًّا ثُمَّ يَجْعَلُهُ حُطاماً» (زمر/ 21) اگر بادى فرستيم آن كشت سبز را زرد كند باز رو به خزان آرد و بنگرى كه زرد شود و آنگاه آن را خشك گرداند و نيز آيه 20 سوره حديد كه مى فرمايد «ثُمَّ يَهِيجُ فَتَراهُ مُصْفَرًّا ثُمَّ يَجْعَلُهُ حُطاماً».

چون اين رنگ سمبل ارتباط با ديگران است اگر در برقرارى ارتباط با ديگران مشكل داريد، از رنگ هاى زرد در لباستان استفاده كنيد. بى دليل نيست كه اين رنگ سمبل اداره پست است.

(زرد درمانى):

زرد در درمان افسردگى كارساز است و به عنوان درمان ضد افسردگى بكار مى رود. در اين درمان معمولا بدن واكنش هاى دفاعى چون سوزش چشم از خود بروز مى دهد اما با همين تحريك چشم سيستم عصبى نيز تحريك مى شود و براى مقابله با افسردگى آماده مى شود.

افراد عصبى و پرجنب وجوش كه دچار حمله هاى عصبى مى شوند نبايد به مدت طولانى در معرض رنگ زرد باشند، چون هيجاناتشان دوچندان مى شود. در كارهائى كه نياز به تفكر و خلاقيت دارد، رنگ زرد موثر است؛ اين رنگ باعث افزايش فشار خون شده و ضعف معده و كليه را بهبود مى بخشد. در درمان بيماريهاى پوستى و براى شفاف كردن پوست نیز موثر است.

(كفش زرد):

پوشيدن كفش زردرنگ مستحب و در روایات به شادى بخش بودن آن اشاره شده است؛ از امام صادق(عليه السلام) روايت شده هر كه كفش زرد بپوشد، پيوسته مسرور و خوشحال خواهد بود تا زمانى كه آن را كهنه و غير قابل استفاده نمايد، همانطور كه خداوند فرموده است: «صَفْراءُ فاقِعٌ لَوْنُها تَسُرُّ النَّاظِرِينَ».[4] و نیز از آن حضرت است که: «هر کس کفش زرد بپوشد، آن را کهنه نمی کند تا اینکه از علم یا مالی بهره ببرد.»[5]

منابع:

ترجمه مجمع البيان فى تفسير القرآن، ج 1، ص213

مجموعه مقالات قرآن و طب، ج 4، صص78-80 و 89

نگرشى بر اعجازهاى پزشكى قرآن، ص69-70

[1] . Baroque

[2] . Impresionisme

[3] . تفسير نور، ج 1، ص 165.

[4] . بقره/69.

[5] . تفسیر العیاشی، ج1، ص47.