هفتاد

سَبعون، از اسماء عدد است به معنای هفتاد. این عدد سه بار، در سه آيه و مرتبط با سه موضوع در قرآن آمده است:

الف. شمار برگزيدگان موسى (عليه السلام) براى ميقات با خدا: «واختارَ موسى قَومَهُ سَبعينَ رَجُلًا لِميقتِنا»[1] و گرفتار آمدن آنها به عذاب، پس از اصرار بر تقاضاى رؤيت خداوند و زنده شدن مجدّد آنان به درخواست موسى (عليه السلام).[2]

ب. عدم آمرزش منافقان، هر چند رسول خدا (صلى الله عليه و آله) هفتاد بار براى آنان طلب آمرزش كند: «ان تَستَغفِر لَهُم سَبعينَ مَرَّةً فَلَن يَغفِرَ اللَّهُ لَهُم»[3] . ذكر عدد هفتاد در اينجا كنايه از كثرت است و خصوصيتى ندارد، چنان كه عدد 100 و 1000 گاهى در كثرت به كار مى رود.[4]

ج. طول زنجيرى كه جهنميان را با آن مى بندند هفتاد ذراع است: «ثُمَّ فى سِلسِلَةٍ ذَرعُها سَبعونَ ذِراعًا فاسلُكوه».[5] برخى مفسران، اندازه ذراعهاى اخروى را متفاوت از ذراعهاى دنيا دانسته [6] و برخى نيز گفته اند: ممكن است مقصود از هفتاد همين عدد خاص باشد كه در اين صورت خدا مى داند حكمت هفتاد ذراع بودن اين زنجير چيست و برخى نيز تكثير و مبالغه را منظور نظر آيه دانسته اند.[7]

منبع: دائرة المعارف قرآن كريم، ج 4، ص26

[1] . اعراف/155

[2] . التبيان، ج 4، ص 556؛ البرهان، ج 2، ص 591؛ الميزان، ج 8، ص 270

[3] . توبه/80

[4] . الميزان، ج 9، ص 351- 352؛ انوار القرآن، ج 2، ص 576

[5] . حاقّه/32

[6] . جامع البيان، مج 14، ج 29، ص 78

[7] . روح المعانى، مج 16، ج 29، ص 85