شهدا

شُهَدَاء، جمع شهيد: آنكه در راه خدا كشته شده باشد، شاهد يا گواه، آنكه چيزى را فراموش نكند، آنكه در شهادت خود امانت را رعايت كند.

منظور از كلمه ی «الشُّهَداءِ» افرادى هستند كه در جهاد في سبيل اللّه شهيد شوند. شهيد را بدين لحاظ شهيد ميگويند كه با اخلاص براى حق قيام ميكند و براى آن شهادت ميدهد و به آن اقرار و بسوى آن دعوت مينمايد تا اينكه كشته شود.

پس از غزوه احُد براى نخستين بار مسلمانان با خيل شهيدان و افزون بر آن، تبليغات سوء منافقان (كه اگر با ما بوديد كشته نمى شديد) مواجه شدند؛ بدين جهت مسلمانان آرزو داشتند كه از حال برادران شهيدشان آگاه شوند،[1] خداوند در پاسخ به آنان، اين آيات را نازل كرد: آنان را كه در راه خدا كشته شده اند، مرده مپنداريد؛ بلكه زنده اند كه نزد پروردگارشان روزى داده مى شوند. به آن چه خدا از فضل خود به آن ها داده است،شادمانند و براى كسانى كه از پى ايشان اند و هنوز به آنان نپيوسته اند، شادى مى كنند كه نه بيمى برايشان است و نه اندوهگين مى شوند ...: «و لا تَحسَبَنَّ الَّذينَ قُتِلوا فى سَبيلِ اللَّهِ اموتًا بَل احياءٌ عِندَ رَبّهِم يُرزَقون* فَرِحينَ بِما ءاتهُمُ اللَّهُ مِن فَضلِهِ و يَستَبشِرونَ بِالَّذينَ لَم يَلحَقوا بِهِم مِن خَلفِهِم الَّا خَوفٌ عَلَيهِم و لا هُم يَحزَنون[2] ».

رسول خدا صلی الله عليه و آله هنگامى كه در برابر شهيدان احُد قرار گرفت، فرمود: من بر شهيدان گواهم كه هيچ كس در راه خدا زخمى نمى شود، مگر آن كه خداوند وى را در قيامت برمى انگيزد؛ در حالى كه از زخمش خون مى چكد كه رنگ آن مانند خون، و بوى آن هم چون مشك باشد.[3]

منابع:

تفسير آسان، ج3، ص297

دایرة المعارف قرآن کریم، ج2، ص255؛ با تصرف

فرهنگ ابجدی، ص538

[1]. روض الجنان، ج 5، ص 146؛ جامع البيان، مج 3، ج 4، ص 227

[2]. آل عمران/169- 170

[3]. السيرة النبويه، ابن هشام، ج 3، ص 97- 98