ماده گاو

بَقَر، به معنای گاو و اسم جنس است؛ «وَ مِنَ الْبَقَرِ وَ الْغَنَمِ حَرَّمْنا عَلَيْهِمْ شُحُومَهُما ...»[1] . در اقرب الموارد، قاموس و صحاح آمده که «بقره» به گاو نر و گاو ماده هر دو گفته مي شود و تاء آن براى وحدت است نه تأنيث، ولى مجمع البيان، مفردات و تفسير مراغى، تاء آنرا براى تأنيث گرفته و گفته اند: «بقره» به معنى گاو ماده و ثور گاو نر است، راغب، ثور را به لفظ قيل آورده است. در مجمع اضافه كرده: در جنس گاو اسم مذكر غير از مؤنث است چنان كه در جمل و ناقه و رجل و مرأة و جدى و عناق نيز چنين است.

بنابراین در آیه: «إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تَذْبَحُوا بَقَرَةً»[2] بنا بر قول قاموس و صحاح، مراد يك گاو است نه گاو ماده، ولی بنا بر قول مجمع و غيره گاو ماده است.

جمع بقره، بقرات است؛ مثل: «إِنِّي أَرى سَبْعَ بَقَراتٍ سِمانٍ»[3] و اين مؤيّد قول مجمع است.

دومین و بزرگترین سوره قرآن، به دلیل ذکر داستان ماده گاوى -كه دستور ذبح آن از طرف خداوند به قوم بنى اسراييل داده شد[4] - به «بقره» اشتهار یافته است.

منبع: قاموس قرآن، ج 1، ص209 ؛ با اندکی تصرف

[1]انعام/146

[2]بقره/67

[3]من هفت گاو فربه مى بينم.یوسف/43

[4] . آیات 67-73.