سپیده دم
فَجر به معنای شکافتن است و صبح را از آن جهت فجر گويند كه شب را مي شكافد و خود بر دو نوع است؛ «فجر اول» یا «کاذب» و «فجر دوم» یا «صادق»؛ نزديك اذان صبح، سپيده‌اى باريك و دراز در قسمت مشرق رو به طرف بالا حركت مى‌كند و انسان خيال مى‌كند كه روشنى آفتاب است و صبح شده ولى اين سفيده به سرعت زائل مى‌شود و هنوز افق، تاريك است؛ به این سپیده، «فجر اول» يا «فجر كاذب» گويند. پس از دقايقى آن سپيده ناپديد گرديده و سپيدۀ ديگرى به صورت افقى در همان سمت، نمايان و رفته رفته تمام افق را مى‌گيرد که به آن «فجر دوم» يا «فجر صادق» گويند؛ هنگامى كه فجر دوم نمايان شود، آغاز وقت نماز صبح است و پايان آن هنگامى است كه آفتاب طلوع نمايد.[1]
در هشتاد و نهمین سوره قرآن کریم نیز به فجر سوگند یاد شده و به همین مناسبت، این نام بر آن نهاده شده است.
منبع: المفردات في غريب القرآن، ص625 ؛ با تصرف
[1] . برگرفته از شرح تبصرة المتعلمین(محمدی)، ج1، ص97 و معارف و احکام نوجوانان، ص206.