سِدرة المنتهى

سدرةالمنتهى، درختى است در انتهاى بهشت كه علم اوّلين و آخرين به آن منتهى شده و از آن عبور نمى كند.[1] و كسى حتّى فرشتگان و ديگران به ماوراى آن آگاهى ندارند.[2] مكان آن درخت، در سمت راست عرش، فوق آسمان هفتم است.[3]

در تفسیر نمونه آمده: سدرة (بر وزن حرفة) مطابق آنچه غالبا مفسران علماى لغت گفته اند درختى است پر برگ و پر سايه، و تعبير به «سِدْرَةِ الْمُنْتَهى » اشاره به درخت پر برگ و پر سايه اى است كه در اوج آسمانها، در منتها اليه عروج فرشتگان و ارواح شهداء، و علوم انبياء، و اعمال انسانها قرار گرفته، جايى كه ملائكه پروردگار از آن فراتر نمى روند، و جبرئيل نيز در سفر معراج به هنگامى كه به آن رسيد متوقف شد.

در باره سدرة المنتهى هر چند در قرآن مجيد توضيحى نيامده، ولى در اخبار و روايات اسلامى توصيفهاى گوناگونى پيرامون آن آمده، و همه بيانگر اين واقعيت است كه انتخاب اين تعبير به عنوان يك نوع تشبيه، و به خاطر تنگى و كوتاهى لغات ما از بيان اينگونه واقعيات بزرگ است. در حديثى از پيامبر اسلام (ص) نقل شده است كه فرمود: رايت على كل ورقة من اوراقها ملكا قائما يسبح اللَّه تعالى: من بر هر يك از برگهاى آن فرشته اى ديدم كه ايستاده بود و تسبيح خداوند را مى كرد. در حديث ديگرى از امام صادق (ع) نقل شده است كه رسول خدا ص فرمود: انتهيت الى سدرة المنتهى، و اذا الورقة منها تظل امة من الامم: من به سدرة المنتهى رسيدم و ديدم در سايه هر برگى از آن امتى قرار گرفته اند.

اين تعبيرات نشان مى دهد كه هرگز منظور درختى شبيه آنچه در زمين مى بينيم نبوده، بلكه اشاره به سايبان عظيمى است در جوار قرب رحمت حق كه فرشتگان بر برگهاى آن تسبيح مى كنند و امتهايى از نيكان و پاكان در سايه آن قرار دارند.

منابع:

تفسير نمونه، ج 22، ص497

فرهنگ قرآن، ج 16، صص176-177

[1] . النّهايه، ابن اثير، ج 2، ص 353

[2] . الكشاف، ج 4، ص 421

[3] . روح المعانى، ج 15، جزء 27، ص 77؛ مجمع البيان، ج 9-/ 10، ص 265