أهل سبأ

كلمه سبأ دو بار بيشتر در قرآن نيامده. نام قومى بود كه سليمان علیه السلام بديارشان لشكر كشيد و در اثر نافرمانى از دستور پيامبران سدّشان شكست و خانه ويران شدند.

درباره لشكر كشى سليمان علیه السلام خبريكه هدهد بوى آورد چنين ميخوانيم:

وَ جِئْتُكَ مِنْ سَبَإٍ بِنَبَإٍ يَقِينٍ. إِنِّي وَجَدْتُ امْرَأَةً تَمْلِكُهُمْ وَ أُوتِيَتْ مِنْ كُلِّ شَيْ ءٍ وَ لَها عَرْشٌ عَظِيمٌ. وَجَدْتُها وَ قَوْمَها يَسْجُدُونَ لِلشَّمْسِ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ زَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطانُ أَعْمالَهُمْ ... نمل: 22- 24.

از اين آيات بدست ميايد كه قوم سباء داراى حكومت بودند و زنى بر آنها سلطنت ميكرد و نيز آفتاب- پرست بوده اند. و از ما بعد آيات روشن ميشود كه ساز و برگ قوى داشته و ملكه ايشان بدست حضرت سليمان علیه السلام ايمان آورده است.

و در سوره سباء آيه 15 ببعد چنين آمده لَقَدْ كانَ لِسَبَإٍ فِي مَسْكَنِهِمْ آيَةٌ جَنَّتانِ عَنْ يَمِينٍ وَ شِمالٍ ... قوم سباء را در مسكنهايشان آيتى بود دو باغستان از راست و چپ (گفتيم) از روزى پروردگارتان بخوريد و او را سپاسگزار باشيد، سرزمينى است پاكيزه و دلچسب و پروردگارى چاره ساز از فرمان خدا اعراض كردند.

سيل عرم بآنها فرستاديم و دو باغستانشان را بدو باغستان بدل كرديم كه ميوه تلخ و درخت شوره گز و اندكى كنار داشت. اين مجازات در اثر كفران آنها بود كه جز كفور و ناسپاس را مجازات نميكنيم ميان آبادى آنها و آباديهاى پر بركت (شام) قريه هاى آشكارى قرار داديم كه از يكديگر ديده ميشدند شبها و روزها با ايمنى در آنها راه ميرفته و مسافرت ميكردند گفتند: خدايا ميان مسافرت هاى ما فاصله كن، بخودشان ستم كردند آنها را خبرهاى تازه قرار داديم و تار و مارشان كرديم راستى در حادثه آنها براى هر متأمّل و شكرگزار عبرتهائى است.

از آنچه نقل شد روشن گرديد كه قوم سباء در ناز و نعمت بسر ميبرده و در عين حال مردمان بد كار و ناسپاس بودند و بتوصيه پيامبران وقعى نمى نهاده اند، و در اثر اين ناسپاسى سيلى بنيان كن هستى آنها را از بين برده و خودشان بنحو عجيبى تار و مار شده اند كه ماجرايشان تمام خبرها را تحت الشعاع قرار داده است و از كثرت نعمت ملول گشته و مسافرتهاى سخت و طاقت فرسا آرزو كرده اند.

ناگفته نماند مسكن قوم سباء سرزمين يمن فعلى بوده و آن روزگاران بسيار مترقى و پيشرفته بوده است در جانب شرقى شهر صنعاء پايتخت فعلى يمن بفاصله صد و بيست كيلومتر دشت پهناورى هست كه ظاهرا سرزمين قوم سباء بوده است در كاوشهاى علماء آثار بسيارى از آنجا بدست آمده كه نشان دهنده يك تمدن عظيم در روزگارهاى گذشته است.

و نيز ناگفته نماند: اهل سدّي كه شكست و مردمي كه سليمان علیه السلام بدرياشان لشكر كشيد هر دو از قوم سباءاند ولى ظاهرا غيرهم بوده اند و دو قضيّه در دو زمان متفاوت اتفاق افتاده است.

منبع: قاموس قرآن، ج 3، ص: 203