سلمان فارسى

سلمان فارسى، ملقّب به سلمان الخير، [1] اهل «رامهرمز» يا «جى» اصفهان و از اركان اربعه شيعه بود[2] كه از آيين مجوس رويگردان و در طلب آيين حق، به اسارت درآمد و تا سال پنجم هجرت به صورت برده در اختيار يهود يثرب بود، امّا سرانجام گمگشته خود را يافت و بنا به پيشنهاد رسول خدا صلى الله عليه و آله با مولاى خود مكاتبه كرد و آزاد گرديد و در نبرد خندق در كنار رسول خدا صلى الله عليه و آله حضور يافت و بنا به پيشنهاد وى، آن حضرت جهت مقابله با سپاه احزاب، به حفر خندق اقدام نمود. در همين غزوه، پيامبر صلى الله عليه و آله سلمان را از اهل بيت عليهم السلام خواند. وى سرانجام در مدائن در سال 36 ق. و در عهد خلافت عثمان رحلت كرد.»[3] موّرخان عُمر وى را از 250 تا 350 سال متفاوت ذكر كرده اند.[4]

بر حسب نقل برخى مفسّران، آيه 152 سوره انعام پس از آن نازل شد كه مشركان خواستار طرد صحابه تهيدستى چون سلمان از اطراف پيامبر صلى الله عليه و آله شدند. با نزول آيه به آن حضرت فرمان داده شد كه آنان را از خود دور نسازد.[5] چنين گزارشى ذيل آيه 28 سوره كهف نيز آمده است.[6] مقصود از «قوماً غيركم» در آيه 38 سوره محمد سلمان و قوم او [فارس ] دانسته شده اند.[7] نيز در ميان مفسّران، مشهور است كه آيه 17 سوره زمر درباره سلمان، ابوذر و زيدبن عمرو نازل شد كه در جاهليّت از عبادت طاغوت پرهيز كرده، به سوى خداوند بازگشتند.[8] ذيل ديگر آيات نيز از سلمان ياد شده است.

منبع: فرهنگ قرآن، ج16، ص283

[1]اسدالغابه، ج 2، ص 510؛ الاصابه، ج 3، ص 118.

[2]رجال الطّوسى، ص 65.

[3]الطبقات، ج 4، ص 56-/ 62 و 70؛ اسدالغابه، ج 2، ص 510-/ 515؛ الاصابه، ج 3، ص 118-/ 120.

[4]اسدالغابه، ج 2، ص" 510؛ اعلام القرآن، شبسترى، ص 452.

[5]مجمع البيان، ج 3-/ 4، ص 472؛ مفحمات الأقران، ص 87.

[6]جامع البيان، ج 9، جزء 15، ص 294؛ اسباب النّزول، واحدى، ص 201؛ مجمع البيان، ج 5-/ 6، ص 717؛ تفسير نورالثقلين، ج 3، ص 257.

[7]مفحمات الأقران، ص 185.

[8]مجمع البيان، ج 7-/ 8، ص 770؛ الجامع لاحكام القرآن، قرطبى، ج 15، ص 159؛ تفسير ابن كثير، ج 4، ص 53؛ الدرالمنثور، ج 7، ص 217.