عید قربان
عید قربان یا عید الاضحی (روز دهم ذی حجه) از عیدهای بزرگ مسلمانان است. بنابر روایات دینی، در این روز خدا به ابراهيم خلیل فرمان داد اسماعيل را ذبح کند. او اسماعيل را به قربانگاه برد ولی جبرئيل همراه با «قوچى» فرود آمد و ابراهيم علیه السلام آن را به جای اسماعیل علیه السلام قربانی كرد. سنّت قربانى در روز عید قربان در سرزمین منا به یاد آن رخداد است. مسلمانانی که برای حج، به زيارت خانه خدا می‌روند، طبق شروطی وظیفه دارند در منا قربانی کنند.
عبادت در شب و روز عید قربان بسیار سفارش شده و احیای شب عید قربان به دعا و نماز و نیایش بسیار پر فضیلت است. در روز عید قربان اعمالی مانند غسل، نماز عید قربان و قربانی کردن، زیارت امام حسین علیه السلام و خواندن دعای ندبه، مستحب است. روزه گرفتن در عید قربان مانند عید فطر حرام است.
عید قربان در کشورهای اسلامی، تعطیل رسمی است و مسلمانان در این روز جشن می‌گیرند.
اسامی دیگر عید قربان:
نام دیگر عید قربان، عیدالاضحی و عید خون است. دهخدا از این روز با نام عید گوسپندکشان نیز یاد می‌کند. این روز همان روز آزمایش و امتحان حضرت ابراهیم علیه السلام و حضرت اسماعیل علیه السلام است که از آن سربلند بیرون آمدند.
تاریخچه قربانی:
حضرت ابراهیم بنابر رؤیایی که دیده بود مأمور قربانی کردن فرزندش شد. او برای اجرای فرمان الهی در روز عید قربان به همراه اسماعیل به سرزمین منا رفت. وقتی در منا به جمره اول رسید، شیطان بر او ظاهر شد، حضرت ابراهیم هفت سنگ به سوی او انداخت و در جمره دوم و سوم هم هفت سنگ پرتاب کرد. این رمی جمرات سه گانه از جمله مناسک حج شد.
در هنگام قربانی، ابراهیم پیشانی پسرش را بر زمین نهاد و تیغ تیز بر حلق او گذارد اما کارد گردن او را نبرید و سرانجام هنگامی که پدر و پسر تسلیم بودن کامل خود در برابر فرمان الهی را نشان دادند، خداوند عمل او را قبول نمود و ابراهیم به جای قربانی فرزندش قوچی را که جبرئیل آورده بود قربانی نمود.
اعمال شب عید قربان:
از امام صادق علیه السلام روایت شده که از پدرانش چنین نقل فرمودند: «امام علی علیه السلام دوست داشت چهار شب از سال، خود را فارغ نماید؛ شب اول رجب، شب نیمه شعبان، شب عید فطر و شب عید قربان» به نظر می‌رسد که منظور از فراغت، فراغت برای عبادت در آن با زنده نگهداشتن آن باشد. همچنین در شب و روز عید زیارت امام حسین علیه السلام مستحب است.
اعمال روز عید قربان:
روز عید قربان روز پر فضیلتی است. اعمال این روز چند چیز است:
غسل: كه به گفته علامه مجلسى، غسل در آن روز سنّت مؤكّد است تا آنجا كه بعضى از علما آن را واجب دانسته‌اند.
نماز عید: این نماز در زمان حضور امام معصوم علیه السلام واجب است؛ اما در زمان غیبت امام زمان(عجل الله تعالی فرجه) مطابق فتوای مشهور فقهاى شیعه، مستحب مؤكّد است (خواه به صورت جماعت خوانده شود يا فرادى). مستحب است دعاهايى را كه پيش از نماز عيد و قبل از آن وارد شده است خوانده شود. بهترين دعاها، دعای چهل و هشتم صحیفه سجادیه است كه با عبارت «أللّهُمَّ هذا يَومٌ مُبارَك» آغاز می‌شود و اگر دعای چهل و ششم قرائت شود بهتر است.
دعای ندبه: خواندن دعای ندبه در این روز و سایر اعیاد مستحبّ است.
قربانی كردن: انجام قربانی بر حاجیان حاضر در مکه واجب است؛ اما انجام قربانی در این روز برای همه مسلمانان مستحبّ مؤكّد است، تا آنجا كه برخی از علما آن را بر كسانی كه توانایی دارند واجب دانسته‌اند و مستحب است بعد از نماز عید، كمی از گوشت آن خورده شود. مستحبّ است هنگام قربانی این دعا كه از امام صادق علیه السلام نقل شده است خوانده شود: «وَجَّهْتُ وَجْهِی لِلَّذی فَطَرَ السَّمواتِ وَ الارْضَ، حَنیفاً مُسْلِماً وَ ما أنَا مِنَ الْمُشْرِكینَ، إنَّ صَلاتی وَ نُسُكی وَ مَحْیای وَ مَماتی لِلّهِ رَبِّ الْعالَمینَ، لا شَریكَ لَهُ، وَ بِذلِكَ أُمِرْتُ وَ أَنَا مِنَ الْمُسْلِمینَ. اَللّهُمَّ مِنْكَ وَلَكَ، بِسْمِ اللّهِ وَاللّهُ اَكْبَرُ. اَللّهُمَّ تَقَبَّلْ مِنّی» در حدیثی نقل شده است كه امام صادق علیه السلام فرمود: امام سجادعلیه السلام و امام باقر علیه السلام گوشت قربانی را سه قسمت می‌كردند: یك قسمت آن را به همسایگان می‌دادند و یك قسمت آن را به نیازمندان و قسمت سوم را برای اهل خانه نگه می‌داشتند.
تكبیرات مشهور این روز گفته شود: برای كسانی كه در این ایام در مراسم حج و صحرای منا هستند، بعد از پانزده نمازهای روزانه این تكبیرها را بخوانند یعنی از نماز ظهر روز عید، شروع كرده تا نماز صبح روز سیزدهم؛ ولی كسانی كه در آن جا نیستند، بعد از ده نماز آنها را می خوانند، از نماز ظهر روز عید آغاز نموده، تا نماز صبح روز دوازدهم، و آن تكبیرها مطابق روایت كتاب كافی چنین است: «اَللهُ اَكْبَرُ اَللهُ اَكْبَرُ، لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ وَ اللهُ اَكْبَر اَللهُ اَكْبَرُ، و للهِ الْحَمْدُ اَللهُ اَكْبَرُ عَلی ما هَدانا ااَللهُ اَكْبَرُ عَلی ما رَزَقَنا مِنْ بَهیمَةِ الانعامِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ عَلی ما أبْلانا»
زیارت امام حسین (ع)
روزه در عید قربان:
روزه گرفتن در روز عید قربان مانند عید فطر حرام است.
قربانی در مناسک حج:
منا محلی است که حجاج، صبح عید قربان به آنجا وارد می‌شوند. اعمال سرزمین منا سه چیز است:
رمی جمره
قربانی
حلق و تقصیر
قربانی، پس از رمی جمره عقبه انجام می گیرد.
شرایط قربانی در حج:
واجب است بر کسی که حج تمتع به جا می‌آورد، ذبح یک هَدی یعنی یک شتر یا یک گاو و یا یک گوسفند؛ البته قربانی شتر و پس از آن گاو، بهتر است. قربانی سایر حیوانات غیر از سه حیوان مذکور کافی نیست. احتیاط مستحب آن است که ذبیحه را سه قسمت کنند: قسمتی را هدیه و یک قسمت را صدقه و قدری را هم بخورند.
عید قربان در کشورهای اسلامی:
عید قربان، یکی از تعطیلات رسمی در تقویم اسلامی است که در کشورهای اسلامی از یک روز تا یک هفته به مناسبت این عید بزرگ تعطیل بوده و در این مدت جشن‌ها و مراسم باشکوهی در این کشورها برگزار می‌شود. در جمهوری اسلامی ایران به مناسبت عید قربان یک روز تعطیل رسمی است.
منبع مقاله: http://fa.wikishia.net