فعل حَسِبَ يحسب از باب علم يعلم بمعنى ظن و گمان بكار ميرود مثل أَ حَسِبَ اَلنّٰاسُ أَنْ يُتْرَكُوا أَنْ يَقُولُوا آمَنّٰا. . . عنكبوت: 2 بنظر راغب مصدر اينگونه افعال حسبان بكسر اوّل است. و شايد علت اين تسميه آن است كه گمان و ظنّ پيش گمان كننده و ظنّ كننده يكنوع حساب است، از جانب خود محاسبه و روى آن حكم و عمل ميكند.قاموس قرآن ، جلد2 ، صفحه131
يقال حَسِبْتُه صالحاً: أي ظننته، حِسباناً و مَحْسَبةً و مَحْسِبة.شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم ، جلد3 ، صفحه1445
قال الفراء: حَسِبْتُ الشيءَ: ظَنَنْتُه أَحْسِبُه و أَحْسَبهُ، و الكَسْرُ أَجْوَدُ اللُّغَتَيْن.تهذیب اللغة ، جلد4 ، صفحه192
مصدر تمام آنها - حسبان - است، و حسبان - اين است كه كسى بر يكى از دو نقيض حكم كند بدون اينكه ديگرى بخاطرش خطور نمايد و يا به آن توجّه كند و به حسابش بياورد يا اينكه و حسنه‌اى در پيشگاه خدا برايش باشد. (زيرا بدون ايمان و عمل صالح و يا با ستمكاريها هيچ‌گونه حسنه‌اى تصوّر نمى‌شود). و نيز حِسْبان - با كسرۀ حرف(ح) يعنى فراگرفتن شكّ و ترديد آشكار بر انسان كه معنى آن بظنّ و گمان نزديك است ولى - ظنّ و گمان خطور كردن دو نقيض يك شيء يا پديده‌اى يعنى هم حقيقت و هم باطل آن در خاطر درحالى‌كه يكى از آن دو بر ديگرى غلبه دارد.ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن با تفسیر لغوی و ادبی قرآن ، جلد1 ، صفحه486
حَسِبَ الشيءَ كائِناً يَحْسِبُه و يَحْسَبُه، و الكَسر أَجْودُ اللغتَين، حِسْباناً و مَحْسَبَةً و مَحْسِبةً: ظَنَّه.لسان العرب ، جلد1 ، صفحه315
مصدره الحسبان، و اَلْحِسْبَانُ: أن يحكم لأحد النقيضين من غير أن يخطر الآخر بباله، فيحسبه و يعقد عليه الإصبع، و يكون بعرض أن يعتريه فيه شك، و يقارب ذلك الظنّ، لكن الظنّ أن يخطر النقيضين بباله فيغلّب أحدهما على الآخر.مفردات ألفاظ القرآن ، جلد1 ، صفحه234