جهد: (بفتح اوّل و ضمّ آن) صعوبت و مشقّت. چنانكه در قاموس و مفردات گفته است در اقرب الموارد آنرا تلاش توأم با رنج معنى ميكند. صحاح طاقت (سختى) گفته است در مجمع البيان ذيل آيۀ 217 بقره فرمايد: «جَاهَدْتُ اَلْعَدُوَّ» يعنى در جنگ با دشمن مشقّت را بر خود هموار كردم و در ذيل آيۀ 79 توبه فرموده: جُهْد بضمّ اوّل و فتح آن هر دو بيك معنى و آن وادار كردن خود بر مشقّت است و از شعبى نقل شده كه جَهْد (بفتح اوّل) در عمل و جهد (بضمّ اوّل) در قوت و طعام است و از قتيبى نقل است كه جهد (بفتح) مشقّت و بضمّ طاعت است. بنا بر اقوال گذشته معناى: فلانى جهاد كرد آنست كه قدرت خود را بكار انداخت، متحمّل مشقّت گرديد، تلاش توأم با رنج كرد. جامع همۀ اقوال قول اقرب الموارد است پس جهد و جهاد يعنى: تلاش توأم با رنج.قاموس قرآن ، جلد2 ، صفحه77
جِهَاد (بكسر اوّل) مصدر است بمعنى تلاش و نيز اسم است بمعنى جنگ (اقرب الموارد) و جنگ را از آن جهاد گويند كه تلاش توأم با رنج است.قاموس قرآن ، جلد2 ، صفحه78
" الجِهَادُ " بكسر الجيم مصدر جَاهَدَ يُجَاهِدُ جِهَاداً و مُجَاهِدَةً، و شرعا بذل المال و النفس لإعلاء كلمة الإسلام و إقامة شعائر الإيمان.مجمع البحرين ، جلد3 ، صفحه31
جِهَاد و مُجَاهَدَة - پرداختن و صرف نيرو براى دفع دشمن و راندن اوست، جهاد بر سه گونه است: 1 - جنگ و مجاهده براى راندن و دفع دشمن آشكار. 2 - جهاد با شيطان و اهريمن. 3 - جهاد در مجاهده با نفس.ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن با تفسیر لغوی و ادبی قرآن ، جلد1 ، صفحه424
اَلْمُجَاهَدَةُ: استفراغ الوسع في مدافعة العدو، و اَلْجِهَادُ ثلاثة أضرب: - مجاهدة العدو الظاهر. - و مجاهدة الشيطان. - و مجاهدة النفس.مفردات ألفاظ القرآن ، جلد1 ، صفحه208