أبو عزة عمرو بن عبدالله

وی یکی از شعرای بزرگ مشرکان قریش بود که با اشعارش مشرکان را برای جنگ با پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله جمع می کرد.

سعيد بن مسيّب مى گويد: پيامبر (ص) در روز بدر از ميان اسيران به ابو عزّه عمرو بن عبد الله بن عمير جمحى، كه شاعر بود، امان دادند و او را آزاد فرمودند. او گفت: من پنج دختر دارم كه چيزى ندارند، اى محمد، براى ايشان به من لطف و مرحمت فرماى! و حضرت چنان فرمود. ابو عزّه گفت: من با تو پيمان مى بندم كه هرگز به جنگ تو نيايم و مردم را بر ضد تو جمع نكنم. و پيامبر (ص) او را رها فرمود. چون قريش براى جنگ احد بيرون آمد، صفوان بن اميه پيش او آمد و گفت: همراه ما بيا! ابو عزّه گفت: من با محمد عهد بسته ام كه به جنگ او نروم و كسى را عليه او جمع نكنم و محمد فقط بر من منت نهاده و آزادم كرده است، در حالى كه ديگران را يا كشته و يا فديه گرفته است. صفوان متعهد شد كه اگر ابو عزّه كشته شود دختران او را همراه دختران خود نگهدارى كند و اگر زنده بماند مال فراوانى به او بدهد كه تمام شدنى نباشد. ابو عزّه بيرون آمد و قبايل عرب را فرا خواند و آنها را براى جنگ جمع كرد.

سپس همراه قريش به جنگ احد آمد. اتفاقا اسير شد و كس ديگرى غير از او از قريش، اسير نگرديد. او مى گفت: اى محمد، من را مجبور كردند، دختركانى دارم، بر من منت بگذار! پيامبر (ص) فرمود: عهد و پيمانى كه با من بستى چه شد؟ نه! به خدا ديگر نخواهى توانست در مكه دست به گونه هاى خود بكشى و بگويى «دو مرتبه محمد را مسخره كردم!» سعيد بن مسيّب مى گويد: پيامبر فرمود: مؤمن از يك سوراخ دو بار گزيده نمى شود.

در مورد آیه «وَ الشُّعَراءُ يَتَّبِعُهُمُ الْغاوُونَ: گمراهان از شاعران پيروى مي كنند.»[1] ، ابن عباس گويد: منظور شعراى مشركين است.

مقاتل، اسماء اين شاعران را ذكر كرده گويد: از آنهاست عبد اللَّه بن زبعرى سهمى و ابو سفيان بن حرث بن عبد المطلب و هبيرة بن ابى وهب مخزومى و مسافع بن عبد مناف جمحى و ابو عزه عمرو بن عبد اللَّه كه همه از قريشند و امية بن ابى الصلت ثقفى. اينها زبان به دروغ و باطل مى گشودند و مي گفتند: ما هم مثل آنچه محمد (ص) مي گويد، مى گوييم. سپس اشعارى گفتند و گمراهان قوم اطراف آنها جمع شدند و شعر آنها كه هجو پيامبر و اصحابش بود، شنيدند و براى ديگران نقل كردند، بدين جهت فرمود: «يَتَّبِعُهُمُ الْغاوُونَ»[2] .

منابع:

ترجمه مجمع البيان في تفسير القرآن، ج 18، ص72

2364 مغازى واقدى / ترجمه / متن / 82 / بدر القتال ص : 14

[1] . شعراء/224

[2] . همان