قرمز

أحمَر، به معنای رنگ قرمز و جمع آن «حُمْر» است. واژه أحمر در قرآن نیامده ولی واژه حُمْر یک بار ذکر شده است؛ «أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَخْرَجْنا بِهِ ثَمَراتٍ مُخْتَلِفاً أَلْوانُها وَ مِنَ الْجِبالِ جُدَدٌ بِيضٌ وَ حُمْرٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوانُها وَ غَرابِيبُ سُود؛ آيا ندانسته اى كه خدا از آسمان آبى نازل كرده است، پس به وسيله آن ميوه هايى كه رنگ هايش گوناگون است، پديد آورده ايم، و در برخى از كوه ها راه هايى است به رنگ هاى مختلف؛ سپيد و سرخ و سياه پررنگ ».[1]

امروزه از نظر روان شناسى ثابت شده كه رنگهاى كدر، فرد را دچار افسردگى و غم مى كند و رنگهاى روشن، سبب شادابى او مى شود. اين موضوع را مى توان به خوبى در طبيعت مشاهده كرد؛ به طورى كه خداوند متعال از رنگ شكوفه و جوانه هاى سبز روشن در فصل بهار و تابستان، و از رنگ زرد، نارنجى و قرمز در فصل پاييز و از رنگ سفيد در زمستان استفاده كرده است.

بسيارى از كارتل هاى صنعتى و تجارى، با استفاده از جنبه هاى علمى- روان شناسى، از تأثير رنگها براى بسته بندى كالاهاى خود به منظور جلب مشتريان و فروش اجناس بهره مى برند.

رنگ قرمز جزء سه رنگ اصلى (زرد، قرمز، آبى) است كه از تركيب آنها بيشتر رنگها پديد مى آيد. رنگ قرمز به همراه رنگ زرد و نارنجى از رنگهاى گرم محسوب مى شوند كه به بيننده احساس گرمى مى دهند و يادآور تشعشعات پرمهر آفتاب هستند.

رنگ قرمز سمبل حيات و زندگي ، نيروبخش و محرك و بيانگر هيجان، شورش، انقلاب، جنگ و شياطين است. قرمز باعث عصبانيت و جار و جنجال كسانى مى شود كه دائما در اتاقى به اين رنگ زندگى مى كنند. در اسپانيا ماتادورها براى تحريك و عصبانيت گاوها از رنگ قرمز استفاده مى كنند و اگر محل زندگى حيوانات به اين رنگ درآيد باعث خشم و تهاجم دائمى آنها به يكديگر مى شود.

در غذا اين رنگ باعث تحريك اشتها و تنظيم هضم مى شود به طورى كه معمولا از سس يا رب در بعضى از غذاها استفاده مى شود. اگر موقع خوردن غذا، رنگ آن چشم را تحريك كند غذا بهتر جذب بدن مى شود و معمولا بعد از خوردن غذاهاى رنگارنگ اغلب افراد احساس شادابى و سبكى مى كنند. اشخاص افسرده بيشتر از غذاهایى به رنگ قرمز استفاده مى كنند و از مواد غذائى به رنگ سفيد دورى مى كنند.

كاتوليك هاى رومى رنگ هاى سمبوليك را براى نشان دادن طبقات روحانى به كار برده اند؛ از جمله رنگ قرمز ارغوانى كه براى رنگ آميزى لباس كاردينال و سفيد براى لباس پاپ انتخاب شده است. پزشكان انگليسى براى تشخيص شغلى جامه سرخ مى پوشيدند. پادشاهان، جلادان و ميرغضبان خود را سرخ پوش مى كردند. در مذاهب يهود و مسيحيت قرمز، رنگ گناه است.

بعد از سفيد، رنگ قرمز اثر مناسب بيشترى روى نمو گياهان دارد. در تخمير در صورت استفاده از رنگ قرمز، ميزان اسيد بدست آمده حدأقل است.

رنگ هاى قرمز و نارنجى -كه به كوه مربوط است- در زمين شناسى و معدن يابى و شناسائى آفرينش نقش مهمى دارد؛ بالاخص در مورد كوههاى آتشفشان كه رنگ قرمز نماينده آن است.

قرمز درمانى:

اين رنگ باعث تحريك سرخرگ ها شده و سلامتى و نشاط فراوان بدنبال دارد. در درمان سستى، بى حالى و افسردگى موثر است. با اينكه اين رنگ نشاط آور است ، اما معمولا افراد سرزنده و با نشاط از آن بيزارند. در درمان بيمارى ها و مسمويت هاى خونى بسيار موثر است. پوشيدن لباس هاى قرمز و يا روزانه 20- 15 دقيقه غرق تماشاى رنگ قرمز خالص شدن در اين بيماران بسيار موثر است. مسلولين (مبتلایان به مرض سل) اغلب تمايل زيادى به قرمز دارند و رنگ قرمز به سرعت نيروى حيات را به آنها برمى گرداند. در خونريزى هاى شديد و كم خونى رنگ قرمز بسيار مفيد است.

رنگ سرخ در روند تكاملى بيمارى هاى پوستى مانند آبله، سرخك و مخملك تاثير زيادى دارد. اين موضوع را ايرانيان كهن تشخيص داده بودند، به اين گونه بيماران گوشزد مى كردند كه پرده اى سرخرنگ در برابر پنجره خود آويزان كنند و يا در برابر نور قرمز قرار گيرند تا دانه هاى آبله بدون چرك، بهبود يابد و جايگاه جامانده از دانه ها، كوچك و ريز باشد. در قرون وسطى در چين و مشرق زمين نور قرمز را در معالجه آبله و بيمارى هاى پوستى چون سرخك و مخملك بكار مى بردند. در روسيه براى درمان مخملك و در اسكاتلند براى تسكين دردها از رنگ قرمز استفاده مى كردند. از سال 1656 تا 1688 و تا اواخر قرن هجدهم از نور قرمز براى معالجه آبله استفاده نموده و علت تاثير آن را، تاثير عميق نور قرمز و مادون قرمز در پوست و جذب مكانيكى ترشحات التهابى مى دانستند. نوزاد از ابتدا رنگ سرخ را مى شناسد. وقتى عصبى هستيد ابدا در جايى كه رنگ قرمز وجود دارد، كار نكنيد. از نظر روانى اگر افراد ملزم به تفكر و انديشه درباره رنگ قرمز باشند، آزمايش نشان مى دهد كه اين رنگ به طور قطعى روى سيستم اعصاب اثر مى گذارد. فشار خون را بالا برده و تعداد تنفس و ضربان قلب را زياد مى كند. بنابراين رنگ قرمز محرك است و روى سيستم اعصاب مخصوصا بخش سمپاتيك ( CNS) موثر است. درحالى كه رنگ آبى موجب كاهش فشار خون و كندى ضربان قلب و تنفس مى شود و آرامش را به همراه داشته و روى بخش پاراسمپاتيك سيستم عصبى خودكار موثر است. در روان شناسى اين رنگ به معناى اعتماد به نفس است و در درمان ترس از آن بهره مى گيرند.

رنگ قرمز در روایات:

پوشيدن لباس قرمز در روايات اسلامى مكروه شمرده شده، مگر در عروسى و يا در داخل خانه براى همسران؛ از پيامبر اكرم (ص) نقل است: «ان الشيطان يحب الحمره فاياكم و الحمره و كل ثوب ذى شهرة؛ شيطان سرخى را دوست دارد پس از سرخى بپرهيزيد و نيز از هر لباسى كه باعث انگشت نمائى شود».[2] در حديث دیگری از امام محمد باقر (ع) منقول است كه «جامه سرخ تيره پوشيدن كراهت دارد مگر براى عروس و داماد».[3]

منابع:

مجموعه مقالات قرآن و طب، ج 4، صص76-78 و 87-89 ؛ با اندکی تصرف

نگرشى بر اعجازهاى پزشكى قرآن، ص70 ؛ با اندکی تصرف

[1]فاطر: آیه27

[2] . نهج الفصاحة، ص282.

[3] . مکارم الاخلاق، ص105.