صوامع(دیرها)

«صوامع»، جمع صومعه به معناى مكانى است كه معمولا در بيرون شهرها و دور از جمعيت براى تاركان دنيا و زهاد و عباد ساخته مى شد كه در فارسى به آن دير گويند.[1] در اينكه در آیه: «الَّذِينَ أُخْرِجُوا مِنْ دِيارِهِمْ بِغَيْرِ حَقٍّ إِلاَّ أَنْ يَقُولُوا رَبُّنَا اللَّهُ وَ لَوْ لا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَهُدِّمَتْ صَوامِعُ وَ بِيَعٌ وَ صَلَواتٌ وَ مَساجِدُ يُذْكَرُ فِيهَا اسْمُ اللَّهِ كَثِيراً و...»[2] ميان صَوامِعُ، بِيَع، صَلَوات و مَساجِد چه تفاوتى است، مفسران بيانات گوناگونى دارند، اما آنچه صحيح تر به نظر مى رسد اين است كه: «بيع»، جمع بيعة، معبد نصارا است كه كليسا نيز به آن گفته مى شود.

«صلوات»، جمع صلاة، معبد يهود است؛ بعضى آن را معرب صلوثا مى دانند كه در لغت عبرانى به معنى نمازخانه است.

«مساجد» نیز جمع مسجد و معبد مسلمين است.

بنابراين صوامع و بيع گرچه هر دو متعلق به نصارا است ولى يكى از اين دو، نام معبد عمومى و ديگرى نام مركز تاركان دنيا است؛ برخی نيز بيع را لفظ مشتركى دانسته اند كه هم بر معابد يهود اطلاق مى شود و هم بر معابد مسيحيان.

منبع: تفسير نمونه، ج 14، ص116 ؛ با تصرف

[1] . بايد توجه داشت صومعه در اصل به معنى بنائى است كه قسمت بالاى آن به هم پيوسته است و ظاهرا اشاره به گلدسته هاى چهار پهلويى بوده كه راهبان براى صومعه خود درست مى كردند.

[2]حج/40.