دریای فارس

اين دريا را بحر جده و بحر عمان و بحر هند گويند از آن جهت كه اين بلاد بر سواحل او افتاده است و درياى بسيار خير مباركى است و اكثر مراكب و سفاين از اين بحر به سلامت و منافع بى حد بازآيد و اضطراب وى از همه درياها كمتر باشد و مغاص درّ و لآلى نيز دارد. و در اين دريا دو موضع سنگلاخ است كه چون كشتى بدانجا رسد كمتر خلاص شود و گردابى نيز دارد كه مخلص از آن متصوّر نيست.

طول اين بحر چهارصد و شصت (460) فرسخ و عرضش صد و هشتاد (180) فرسخ باشد و ميان اين دريا و درياى قلزم پانصد (500) فرسنگ زمين خشك باشد كه آن را ارض جزيرة العرب خوانند و دجله و فرات كه از جبال روم آيد بدين دريا منتهى شود و جزاير بسيار در این دریا موجود است.

در آیات سوره فرقان و رحمن و کهف در اینکه مراد از بحرین( دو دریا) چیست تفاسیر مختلفی از سوی مفسرین بیان شده است از جمله اینکه گفته شده مراد از این دو دریا، دریای فارس و دریای روم است. «وَ هُوَ الَّذِي مَرَجَ الْبَحْرَيْنِ هذا عَذْبٌ فُراتٌ وَ هذا مِلْحٌ أُجاجٌ وَ جَعَلَ بَيْنَهُما بَرْزَخاً وَ حِجْراً مَحْجُوراً»[1] ، «مَرَجَ الْبَحْرَيْنِ يَلْتَقِيانِ بَيْنَهُما بَرْزَخٌ لا يَبْغِيانِ فَبِأَيِّ آلاءِ رَبِّكُما تُكَذِّبانِ يَخْرُجُ مِنْهُمَا اللُّؤْلُؤُ وَ الْمَرْجانُ»[2] ، «وَ إِذْ قالَ مُوسى لِفَتاهُ لا أَبْرَحُ حَتَّى أَبْلُغَ مَجْمَعَ الْبَحْرَيْنِ أَوْ أَمْضِيَ حُقُباً»[3]

در تفسیر نمونه ذیل آیه «بَيْنَهُما بَرْزَخٌ لا يَبْغِيانِ» چنین آمده است : «اما در اينكه اين دو درياى شيرين و شور كجاست كه بر يكديگر غلبه نمى كنند؟ و اين برزخى كه ميان آن دو قرار دارد چيست؟ در ميان مفسران گفتگو بسيار است، و بعضى تعبيراتى دارند كه نشان مى دهد وضع درياهاى زمين در آن زمان براى آنها كاملا مشخص نبوده است، از جمله اينكه گفته اند: منظور از اين دو دريا درياى فارس و درياى روم است، در حالى كه امروز مى دانيم اين هر دو دريا آب شور دارد و برزخى در ميان آن دو نيست. يا اينكه گفته اند: منظور درياى آسمان است، و درياى زمين كه اولى شيرين و دومى شور است، در حالى كه مى دانيم دريايى در آسمان وجود ندارد جز ابرها و بخاراتى كه از اقيانوسهاى زمين برمى خيزد. يا اينكه گفته اند: منظور از درياى شيرين آبهاى زيرزمينى است، كه با آبهاى درياها مخلوط نمى شود، و برزخ ميان اين دو ديوارهاى اين مخازن آنها است....»[4]

منابع:

تفسير نمونه، ج 23، ص125

جامع البيان في تفسير القرآن، ج 15، ص176 و ج 27، ص75

تاريخ روضة الصفا فى سيرة الانبياء و الملوك و الخلفا / ج 7 / 6117 / بحر قلزم ..... ص : 6117

[1]فرقان: آیه53

[2]رحمن: آیه19-21

[3]کهف: آیه60

[4]تفسير نمونه، ج 23، ص 125