عيينة بن حصن (حصین)

عيينة بن حصن(حصين) بن حذيفة بن زيد، از بنوفزاره و از اعراب عدنانى[1] و سركرده قبيله خود بود.[2] وى در جاهليّت، فردى هتّاك و بى باك بود. از اين جهت پيامبر صلى الله عليه و آله وى را ملقّب به «احمقى كه ديگران از وى اطاعت مى كنند»، نمود.[3] برخى مفسّران، آیه «سَتَجِدُونَ آخَرِينَ يُرِيدُونَ أَنْ يَأْمَنُوكُمْ وَ يَأْمَنُوا قَوْمَهُمْ كُلَّما رُدُّوا إِلَى الْفِتْنَةِ أُرْكِسُوا فِيها فَإِنْ لَمْ يَعْتَزِلُوكُمْ وَ يُلْقُوا إِلَيْكُمُ السَّلَمَ وَ يَكُفُّوا أَيْدِيَهُمْ فَخُذُوهُمْ وَ اقْتُلُوهُمْ حَيْثُ ثَقِفْتُمُوهُمْ وَ أُولئِكُمْ جَعَلْنا لَكُمْ عَلَيْهِمْ سُلْطاناً مُبِيناً »[4] را درباره وى دانسته اند كه با اظهار دروغين اسلام در محضر پيامبر صلى الله عليه و آله قصد امنيّت خود و قبيله خويش را داشت.[5]

در شأن نزول آیه «وَ اصْبِرْ نَفْسَكَ مَعَ الَّذِينَ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَداةِ وَ الْعَشِيِّ يُرِيدُونَ وَجْهَهُ وَ لا تَعْدُ عَيْناكَ عَنْهُمْ تُرِيدُ زِينَةَ الْحَياةِ الدُّنْيا وَ لا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنا قَلْبَهُ عَنْ ذِكْرِنا وَ اتَّبَعَ هَواهُ وَ كانَ أَمْرُهُ فُرُطاً»[6] آمده است که این آیه درباره تحقیر برخی از اصحاب رسول الله توسط افرادی چون عیینه بن حصین بوده است. صاحب مجمع البیان ذیل آیه گفته است: « آیه درباره سلمان، ابوذر، صهيب، عمار، حباب و ... كه از اصحاب فقير پيامبر بودند، نازل شده است. زيرا افرادى مثل عيينة بن حصين و اقرع بن حابس و ... خدمت پيامبر آمده، عرض كردند يا رسول اللَّه، اين پشمينه پوشان كه از زير بغلشان بوى تعفن بمشام مى رسد، از خود دور كن، تا ما بمجلس تو در آييم و ترا در صدر مجلس قرار دهيم، زيرا با بودن آنها ممكن نيست ما نزد تو آييم. هنگامى كه اين آيه نازل شد، پيغمبر آنها را در آخر مسجد، جا داد تا بذكر خدا مشغول شوند و فرمود: ستايش خدايراست كه مرا زنده گذاشت و بمن امر كرد كه با مردانى صبر كنم كه در مرگ و زندگى با آنها هستم.

منابع:

جامع البيان في تفسير القرآن، ج 15، ص156

فرهنگ قرآن ج21، ص369

مجمع البيان في تفسير القرآن، ج 6، ص718

[1]جمهرة انساب العرب، ص 256

[2]نهاية الإرب فى معرفة انساب العرب، ص 415

[3]جمهرة انساب العرب، ص 256؛ الاستيعاب، ج 3، ص 316

[4]نساء: آیه91

[5]مجمع البيان، ج 3-/ 4، ص 136-/ 137

[6]کهف: آیه28