نخل

نخل: درخت خرما، در واحد و جمع هر دو استعمال مي شود؛ مثل «وَ النَّخْلَ باسِقاتٍ لَها طَلْعٌ نَضِيدٌ» (ق:10) كه به قرينه وصف در جمع بكار رفته و مثل «كَأَنَّهُمْ أَعْجازُ نَخْلٍ مُنْقَعِر»ٍ (قمر: 20) واحد آن نخلة است؛ مانند: «فَأَجاءَهَا الْمَخاضُ إِلى جِذْعِ النَّخْلَةِ» (مريم:23) جمع آن «نخيل» مي باشد؛ مانند: «فَأَنْشَأْنا لَكُمْ بِهِ جَنَّاتٍ مِنْ نَخِيلٍ وَ أَعْنابٍ» (مؤمنون:19) و به قولى نخيل اسم جمع است.

طبرسى ذيل آيه 266 بقره نخل را جمع نخلة شمرده و گويد: اصل نخل به معنى بيختن و الك كردن آرد است و به قولى درخت خرما را از آن جهت نخل گويند كه خالص شده مانند خالص شدن مغز از قشر به وسيله الك كردن.

در قاموس و اقرب معناى اوّلى نخل را تصفيه گفته است همچنین قاموس، نخل و نخيل را جمع نخلة مي داند.

در پايان ناگفته نماند كه نخل، مذكّر و مؤنّث هر دو آمده است؛ مانند «أَعْجازُ نَخْلٍ خاوِيَةٍ» (حاقه:7) و «أَعْجازُ نَخْلٍ مُنْقَعِرٍ» (قمر:20)

منبع: قاموس قرآن، ج 7، صص37-38 ؛ با تصرف