اهل مدینة

منظور از مدینه، مدینة الرسول است؛ سابقا این شهر یثرب نام داشت. در قرآن هر دو عنوان آمده است. منظور از «اهل» نیز ساکنان این شهر است.

«يثرب» نام قديمى مدينه است، پيش از آنكه پيامبر (ص) به آنجا هجرت كند، بعد از آن كم كم نام مدينة الرسول (شهر پيغمبر) بر آن گذارده شد كه مخفف آن همان «مدينه» بود. اين شهر نامهاى متعددى دارد، سيد مرتضى (رحمة اللَّه عليه) علاوه بر اين دو نام (يثرب و مدينه) يازده نام ديگر براى اين شهر ذكر كرده از جمله طيبه و طابه و سكينه و محبوبه و مرحومه و قاصمه است (بعضى يثرب را نام زمين اين شهر مى نامند)

در پاره اى از روايات آمده است كه پيامبر (ص) فرمود: «اين شهر را يثرب نناميد». شايد به اين جهت كه يثرب در اصل از ماده ثرب (بر وزن حرب) به معنى ملامت كردن است، و پيامبر (ص) چنين نامى را براى اين شهر پر بركت نمى پسنديد.

به هر حال اينكه منافقان در آیه «وَ إِذْ قالَتْ طائِفَةٌ مِنْهُمْ يا أَهْلَ يَثْرِبَ لا مُقامَ لَكُمْ فَارْجِعُوا وَ يَسْتَأْذِنُ فَرِيقٌ مِنْهُمُ النَّبِيَّ يَقُولُونَ إِنَّ بُيُوتَنا عَوْرَةٌ وَ ما هِيَ بِعَوْرَةٍ إِنْ يُرِيدُونَ إِلاَّ فِراراً» اهل مدينه را با عنوان «يا أَهْلَ يَثْرِبَ» خطاب كردند بى دليل نيست، شايد به خاطر اين بوده كه مى دانستند پيامبر از اين نام متنفر است، و يا مى خواستند عدم رسميت اسلام و عنوان مدينة الرسول را اعلام دارند، و يا آنها را به دوران جاهليت توجه دهند!.

منابع:

تفسير نمونه، ج 17، ص229(با اندکی تصرف)

المغازى/ترجمه،متن،ص:445