بروع بنت عقبه

وی از زنانی است که مرتد شدند و به مشرکان پیوستند.

نام او به اختلاف بروع و يروع ثبت شده كه به نظر مى رسد اين اختلاف ناشى از تصحيف باشد. نام پدرش نيز به اختلاف عقبه يا عتبة بن ربيعه ذكر شده؛ اما درباره نسبش اطلاعى در دست نيست.

با توجه به اينكه در سنت عرب آن روز مهريه زنان در زمان ازدواج پرداخت مى شد[1] ، اسلام آوردن زن، خسارتى براى شوهر مشركش و ارتداد او ضررى براى همسر مسلمانش تلقى مى شد. اين امر با صالح حديبيه (در سال 6 ق.) و پيوستن برخى از بانوان نومسلمان مكه به جمع مسلمانان در مدينه نمود بيشترى پيدا كرد.[2] خداوند با نزول آيه 10 ممتحنه/ 60: «يا أيها الذين آمنوا إذا جاءكم المؤمنات مهاجرات فامتحنوهن الله أعلم بإيمانهن فإن علمتموهن مؤمنات فلا ترجعوهن إلى الكفار لا هن حل لهم و لا هم يحلون لهن و آتوهم ما أنفقوا و لا جناح عليكم أن تنكحوهن إذا آتيتموهن أجورهن و لا تمسكوا بعصم الكوافر و سئلوا ما أنفقتم و ليسئلوا ما أنفقوا ...» بازپرداخت مهريه زنان مسلمانى كه از شوهران كافر خود جدا شده و هجرت كرده اند را بر عهده مسلمانان و بازگرداندن مهريه زنان مرتد به شوهران مسلمانشان را بر عهده كافران قرار داد[3] ؛ ولى چون كافران از پذيرفتن بازپرداخت مهريه زنان مرتد خوددارى كردند؛[4] با نزول آيه 11 ممتحنه/ 60 پيامبر مأمور شد تا از طريق غنايم به دست آمده از جنگ مهريه پرداختى به زنان مرتد را به شوهرانشان بازگرداند: «و إن فاتكم شي ء من أزواجكم إلى الكفار فعاقبتم فآتوا الذين ذهبت أزواجهم مثل ما أنفقوا ...».

مفسران اين آيه را در شأن شش زن به نام: أم الحكم بنت أبى سفيان که همسر تحت عياض بن شداد الفهري بود، فاطمة بنت أبي أمية بن المغيرة خواهر أم سلمة که همسر عمر بن الخطاب بود، و بروع بنت عقبة که همسر شماس بن عثمان بود، عبدة بنت عبد العزى که به همسری عمرو بن عبدود در آمد ، و هند بنت أبى جهل که همسر هشام بن العاص بود، و أم کلثوم بنت جرول که همسر عمر بود.

گفتند پیامبر (ص) مهریه آنان را از غنایم به شوهرانشان پرداخت».

منبع:

دايرة المعارف قرآن كريم، ج 5، ص 502

[1]. نمونه، ج 24، ص 38؛ المحبر، ص 432

[2]. الكشاف، ج 4، ص 519؛ مجمع البيان، ج 9، ص 410؛ غررالتبيان، ص 507

[3]. مجمع البيان، ج 9، ص 412؛ تفسير قرطبى، ج 18، ص 46

[4]. الكشاف، ج 4، ص 519؛ روض الجنان، ج 19، ص 168؛ تفسير قرطبى، ج 2، ص 3053