عبد الله بن مسعود

عبداللّه بن مسعود، از صحابه بزرگ، از سابقان در اسلام، حافظان قرآن، از بدريّون، مهاجران به حبشه و مدينه و از كسانى بود كه ابوجهل را به هلاكت رساند. بنا به گفته صاحب اسدالغابه، ششمين كسى است كه اسلام آورده و نخستين شخصى است كه در مكه با صداى بلند قرآن خوانده است. بنا بر روايتى كه صاحب استيعاب به سند خود از عبداللَّه بن عمر نقل مى كند، وى مى گويد: «شنيدم پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: قرآن را از چهار نفر فرا گيريد؛ ابن ام عبد (عبداللَّه بن مسعود)، معاذ بن جبل، ابىّ بن كعب و سالم مولى ابى حذيفه». صاحب اين كتاب، روايات فراوان ديگرى در بيان بزرگى وشرافت عبداللَّه نقل مى كند. وى از پيامبر صلى الله عليه و آله، سعد بن معاذ، عمر و صفوان بن عسال حديث نقل مى كند و كسانى مانند عبداللَّه بن عتبه، ابوسعيد خدرى، انس، جابر، ابوموسى اشعرى، حجّاج بن مالك، طارق بن شهاب و ابن عباس از او روايت نقل مى كنند. مرحوم مامقانى پس از ترجمه او، به روايتى اشاره مى كند كه بر مذمت او دلالت دارد؛ ولى چون يونس بن ظبيان در سند آن قرار دارد كه فردى دروغگو و جاعل حديث است، آن را رد مى كند؛ سپس بر اساس قرائن متعددى او را مورد وثوق، عظيم الشأن و از شيعيان خالص مى داند.

از جمله قرائن اين كه او از جمله دوازده نفرى است كه خلافت ابى بكر را انكار كرد و در نماز بر جنازه فاطمه زهرا عليه السلام و در نماز و كفن و دفن ابوذر حضور داشته است.

برخى مفسّران، آيه 110 آل عمران را درباره وى و شمار ديگرى از صحابه دانسته اند كه ضمن ايمان به خدا، وظيفه امر به معروف و نهى از منكر را فراموش نكردند. نيز آيه 9 زمر درباره تعدادى از صحابه پيامبر، از جمله وى دانسته شده كه بيانگر تهجّد و شب زنده دارى او است. همچنين مقصود از «اوتوا العلم» در آيه 16 محمّد وى دانسته شده است.

منابع:

فرهنگ قرآن، ج 20، ص: 53

نقش دانش رجال در تفسير و علوم قرآن، ص: 148