چاه معونة

بِئر مَعونه: نام سَريّه اى و محل شهادت جمعى از قاريان قرآن در سال چهارم هجرى .

چاه معونه در چند (دو تا سه) منزلى مدينه، از جمله چاههايى بود كه در يكى از راههاى فرعى مدينه به مكه كه از منطقه نَجْد عبور مى كرد قرار داشت. عمده گزارش هاى تاريخى بدون ارائه اطلاعات جغرافيايى به اين بسنده مى كند كه چاه معونه در منطقه اى از نجد واقع بود و قبايلى چون بنى عامر و بنى سُليم پيرامون آن مى زيستند.

حادثه چاه معونه در جريان ارتباط پيامبر با قبايل بيابان نشين منطقه نجد اتفاق افتاد و طى آن جمعى از مسلمانان به شهادت رسيدند. اين حادثه دو گونه گزارش شده و نقل مشهور اين سريه به ابن اسحاق باز مى گردد.

بئر معونه در شأن نزول :

عمده مفسران شأن نزولهاى مربوط به حادثه چاه معونه را كه همگى از آيات سوره آل عمران است به جنگ بدر يا احد نسبت داده اند، از اين رو شأن نزولهاى نقل شده از شهرت و اعتبار كمترى برخوردار است.

برخى مفسران آيه 156 آل عمران/ 3 را كه در جنگ احد نازل شده بر شهداى معونه تطبيق كرده و آورده اند كه منافقان اوسى يا خزرجى در پى شهادت شمار قابل توجهى از انصار در بئر معونه به ديگر انصاريان مى گفتند كه اگر آنان بدان مأموريت نرفته بودند كشته نمى شدند : «يايُّهَا الَّذينَ ءامَنوا لا تَكونوا كَالَّذينَ كَفَروا وقالوا لِاخونِهِم اذا ضَرَبوا فِى الارضِ او كانوا غُزًّى لَو كانوا عِندَنا ما ماتوا و ما قُتِلوا لِيَجعَلَ اللَّهُ ذلِكَ حَسرَةً فى قُلوبِهِم واللَّهُ يُحىِ ويُمِيتُ واللَّهُ بِما تَعمَلونَ بَصير». خداوند در اين آيه چنين سخنانى را ورود به حوزه كفر دانسته و از مؤمنان مى خواهد كه آنان نيز چنين نگويند و در ادامه آيه بيان مى كند كه مرگ و حيات در اختيار اوست و بر كارهاى شما بيناست.

منبع: اعلام القرآن، ج 3، ص 21