حسن بن علی علیهما السلام

آن حضرت و برادرش (امام حسين عليه السلام) دو فرزند اميرالمؤمنين على عليه السلام بودند از حضرت فاطمه عليها السلام دختر پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و پيغمبر اكرم بارها مى فرمود كه حسن و حسين فرزندان منند و به پاس همين كلمه على عليه السلام به ساير فرزندان خود مى فرمود: «شما فرزندان من هستيد و حسن و حسين فرزندان پيغمبر خدايند[1] .»

امام حسن عليه السلام سال سوم هجرت در مدينه متولد شد[2] و هفت سال و اندى جد خود را درك نمود و در آغوش مهر آن حضرت به سر برد و پس از رحلت پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله كه با رحلت حضرت فاطمه سه ماه يا شش ماه بيشتر فاصله نداشت تحت تربيت پدر بزرگوار خود قرار گرفت.

امام حسن عليه السلام پس از شهادت پدر بزرگوار خود به امر خدا و طبق وصيت آن حضرت، به امامت رسيد و مقام خلافت ظاهرى را نيز اشغال كرده نزديك به شش ماه به اداره امور مسلمين پرداخت و در اين مدت معاويه كه دشمن سرسخت (على) و خاندان او بود و سال ها به طمع خلافت (در ابتدا به نام خون خواهى خليفه سوم و اخيراً به دعوى صريح خلافت) جنگيده بود به عراق كه مقر خلافت امام حسن عليه السلام بود لشكر كشيد و جنگ آغاز كرد واز سوى ديگر سرداران لشكريان امام حسن را تدريجاً با پول هاى گزاف و نويدهاى فريبنده اغوا نمود و لشكريان را بر آن حضرت شورانيد[3] .

بالاخره آن حضرت به صلح مجبور شده خلافت ظاهرى را با شرايطى (به شرط اين كه پس از درگذشت معاويه دوباره خلافت به امام حسن عليه السلام برگردد و خاندان و شيعيانش از تعرض مصون باشند) به معاويه واگذار نمود[4] .

معاويه به اين ترتيب خلافت اسلامى را قبضه كرد و وارد عراق شده و در سخنرانى عمومى رسمى شرايط صلح را الغاء نموده [5] و از هر راه ممكن استفاده كرده سخت ترين فشار و شكنجه را بر اهل بيت و شيعيان ايشان روا داشت.

امام حسن عليه السلام در تمام مدت امامت خود كه ده سال طول كشيد در نهايت شدت و اختناق زندگى كرد و هيچ گونه امنى حتى درداخل خانه خود نداشت و بالاخره در سال پنجاه هجرى به تحريك معاويه به دست همسر خود مسموم و شهيد شد[6] .

امام حسن عليه السلام در كمالات انسانى يادگار پدر و نمونه كامل جد بزرگوار خود بود و تا پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله در قيد حيات بود، او و برادرش در كنار آن حضرت جاى داشتند و گاهى آنان را بر دوش خود سوار مى كرد.

عامه و خاصه از پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله روايت كرده اند كه درباره حسن و حسين عليهما السلام فرمود:[7] «اين دو فرزند من امام مى باشند خواه برخيزند و خواه بنشينند» (كنايه است از تصدى مقام خلافت ظاهرى وعدم تصدى آن) و روايات بسيار از پيغمبر اكرم صلى الله عليه و آله و اميرالمؤمنين على عليه السلام در امامت آن حضرت بعد از پدر بزرگوارش، وارد شده است.[8]

منبع: شيعه در اسلام (طبع جديد)، صص173-175

[1] . مناقب ابن شهرآشوب، ج 4، ص 21 و 25 و ذخائر العقبى، ص 67 و 121.

[2] . مناقب ابن شهرآشوب، ج 4، ص 28؛ دلائل الامامة طبرى( چاپ نجف سال 1369 هجرى) ص 60؛ فصول المهمه، ص 133؛ تذكرة الخواص، ص 193؛ تاريخ يعقوبى( چاپ نجف سال 1314 هجرى) ج 2، ص 204 و اصول كافى، ج 1، ص 416.

[3] . ارشاد مفيد، ص 172؛ مناقب ابن شهرآشوب، ج 4، ص 33 و فصول المهمه، ص 144.

[4] . ارشاد مفيد، ص 172؛ مناقب ابن شهرآشوب، ج 4، ص 33؛ الامامة والسياسة، ج 1، ص 163؛ فصول المهمه، ص 145 و تذكرة الخواص، ص 197

[5] . ارشاد مفيد، ص 173؛ مناقب ابن شهرآشوب، ج 4، ص 35 و الامامة و السياسه، ج 1، ص 164

[6] . ارشاد مفيد، ص 174؛ مناقب ابن شهرآشوب، ج 4، ص 42؛ فصول المهمه، ص 146 و تذكرة الخواص، ص 211

[7] . ارشاد مفيد، ص 181 و اثبات الهداه، ج 5، ص 129 و 134

[8] . طباطبايى، محمد حسين، شيعه در اسلام (طبع جديد)، 1جلد، موسسه بوستان كتاب (مركز چاپ و نشر دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم) - قم، چاپ: پنجم، 1388.