قَرْيَه: راغب گويد: قريه نام موضعى است كه مردم در آن جمع شوند، بمردم نيز قريه گويند و در هر دو معنى استعمال ميشود. همچنين زمخشرى، در مجمع فرمايد: قريه زمينى است داراى خانه‌هاى بسيار، اصل آن از قرى بمعنى جمع است «قريت الماء فى الحوض» آبرا در حوض جمع كردم و نيز گفته: قريه، بلده، مدينه نظير هم‌اند. قريه از قرى بمعنى جمع كردن. است پس قريه موضعى است كه خانه‌ها را جمع كرده يا مردم را اعمّ از آنكه ده باشد يا شهر. و نميشود گفت: معناى قريه فقط ده است. در قاموس آمده: «القَرْيَةُ: المصرالجامع» در اقرب الموارد گويد «القَرْيَةُ: المصر الجامع. . . و تقع على المدينة و غيرها» حتى بلانۀ مورچگان قرية النمل گويند على هذا بايد با قرينه فهميد كه آيا مراد شهر است يا ده. لفظ قريه و جمع آن قرى در قرآن اغلب در موارد ذمّ بكار رفته در آباديهائيكه اهل ايمان نبوده و در جهالت زندگى ميكرده‌اند از اين ميشود بدست آورد كه مراد از قريه فقط محل اجتماع مردم يا خانه‌هاست و غير از اجتماع معناى ديگرى در نظر نيست ايضا و در شهرهائيكه بصورت اجتماع و تعاون و همكارى زندگى ميكرده‌اند بكار رفته. لفظ مدينه نيز مثل قريه در جاهائيكه كفر و جهالت حكومت ميكرده بكار رفته است. خلاصه: ميان قريه و مدينه فرقيكه قابل اعتماد باشد بدست نيامد. . . بلى ميشود از استعمال قرآن بدست آورد كه مدينه بمعنى آبادى بزرگ و شهر است و قريه اعمّ ميباشد. و اللّه العالم.قاموس قرآن ، جلد6 ، صفحه3
اَلْقَرْيَةُ: الضيعة و المدينة، سميت بذلك لأن الماء يقرى فيها أي يجمع، و ربما جاءت بالكسر كلحية و هي لغة يمانية. قال الجوهري: جمع القرية على قرى على غير القياس.مجمع البحرين ، جلد1 ، صفحه339
قيل: هي بيت المقدس، و قيل: هي أريحا من قرى الشام أمروا بدخولها بعد التيه.مجمع البحرين ، جلد1 ، صفحه338
بسيارى از مفسران گفته‌اند مراد «اهل القرية» است و بعضى گفته‌اند مراد از قريه خود قوم‌اند آنگاه چند آيه نقل كرده كه ظاهرا مراد از قريه و قرى مردمان‌اند و از على بن الحسين عليه السّلام نقل كرده كه فرموده از «القرى» رجال قصد شده است المنار قول راغب را نقل كرده و ردّ نميكند. ولى مثال راغب «وَ سْئَلِ اَلْقَرْيَةَ» درست نيست زيرا مراد از آن مسلما شهر است زير آيه اين طور است وَ سْئَلِ اَلْقَرْيَةَ اَلَّتِي كُنّٰا فِيهٰا . ولى ظاهرا اين قول مقبول طبرسى نيست زيرا در بيشتر جاها كه مراجعه شد كلمۀ «اهل» مقدّر ميكند.قاموس قرآن ، جلد6 ، صفحه3
قریه در شهرهائيكه بصورت اجتماع و تعاون و همكارى زندگى ميكرده‌اند بكار رفته مثل وَ إِذْ قِيلَ لَهُمُ اُسْكُنُوا هٰذِهِ اَلْقَرْيَةَ وَ كُلُوا مِنْهٰا.قاموس قرآن ، جلد6 ، صفحه4
قریه در شهرهائيكه بصورت اجتماع و تعاون و همكارى زندگى ميكرده‌اند بكار رفته مثل وَ سْئَلِ اَلْقَرْيَةَ اَلَّتِي كُنّٰا فِيهٰا يوسف: 82. كه مراد پايتخت مصر قديم است.قاموس قرآن ، جلد6 ، صفحه4
قال كثير من المفسّرين معناه: أهل القرية. و قال بعضهم بل اَلْقَرْيَةُ هاهنا: القوم أنفسهم.مفردات ألفاظ القرآن ، جلد1 ، صفحه669
اَلْقَرْيَةُ: اسم للموضع الذي يجتمع فيه الناس، و للناس جميعا، و يستعمل في كلّ واحد منهما.مفردات ألفاظ القرآن ، جلد1 ، صفحه669
القَرْيَةُ: اسمى است براى جايى كه مردم در آنجا مجتمع هستند و گرد آمده‌اند و نيز جداگانه براى همه مردم(اجتماع آنها) هم به‌كارمى‌رود.ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن با تفسیر لغوی و ادبی قرآن ، جلد3 ، صفحه183
بيشتر مفسرين در مورد اين آيه گفته‌اند مقصود اهل قرية است و بعضى هم گفته‌اند بلكه واژه قَرْيَة در آيه اخير خود مردم هستند.ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن با تفسیر لغوی و ادبی قرآن ، جلد3 ، صفحه183
ابن سيده: القَرْيَة و القِرْيَة لغتان المصر الجامع; التهذيب: المكسورة يمانية، و من ثم اجتمعوا في جمعها على القُرى فحملوها على لغة من يقول كِسْوة و كُساً، و قيل: هي القَرْيَة، بفتح القاف لا غير، قال: و كسر القاف خطأٌ، و جمعها قُرًى، جاءَت نادرة. ابن السكيت: ما كان من جمع فَعْلَة بفتح الفاء معتلاًّ من الياء و الواو على فِعال كان ممدوداً مثل رَكْوة و رِكاء و شَكْوة و شِكاء و قَشْوة و قِشاء، قال: و لم يسمع في شيء من جميع هذا القصرُ إِلاَّ كَوَّة و كُوًى و قَرْيَة و قُرًى، جاءَتا على غير قياس. الجوهري: القَرْيَة معروفة، و الجمع القُرَى على غير قياس. و في الحديث: أَن نبيّاً من الأَنبياء أَمر بقَرْية النمل فأُحْرقتْ. ; هي مَسْكَنُها و بيتها، و الجمع قُرًى، و القَرْيَة من المساكن و الأَبنية و الضِّياع و قد تطلق على المدن.لسان العرب ، جلد15 ، صفحه177