به درستى كه ما نازل كرديم قرآن را در شب قدر. (ابن عباس گفته است كه خداوند قرآن را يكجا از لوح محفوظ در شب قدر به آسمان دنيا نازل فرمود سپس جبرئيل در ظرف بيست و سه سال قسمت به قسمت از اول تا آخر آن را بر محمّد صلّى اللّه عليه و آله فرود آورد. و شعبى گفته است معناى آيه اينست كه ما نازل ساختن آن را در شب قدر شروع كرديم - و اقوال ديگر هم ذكر شده است. امّا در اينكه چرا ليلۀ قدر ناميده شده است نيز اقوالى است - بقولى ازآن‌جهت شب قدر ناميده شده است كه جميع امورى كه در آن سال بايد تقدير شود خداوند در آن شب حكم مى‌كند و آن را ليله مباركه فرموده است كه ( إِنّٰا أَنْزَلْنٰاهُ فِي لَيْلَةٍ مُبٰارَكَةٍ )يعنى هرگونه خير و بركت و مغفرت در آن شب نازل مى‌گردد. و بقولى - ليله قدر يعنى شب شرف و خطر و عظمت شأن چنانكه به كسى كه در بين مردم صاحب منزلت و شأن است گويند صاحب قدر است و آيه مباركه وَ مٰا قَدَرُوا اَللّٰهَ حَقَّ قَدْرِهِ از اين باب است يعنى حق عظمته. و بقولى - يعنى هركس آن شب را احياء كند صاحب قدر مى‌شود زيرا طاعات در آن شب قدر عظيم و ثواب جزيل دارد. و بقولى - شب قدر ازاين‌جهت موسوم گرديده است كه در آن شب كتاب صاحب قدر بر رسول صاحب قدر براى امّت صاحب قدر بدست فرشتۀ صاحب قدر نزول يافته است. و بقولى ليلۀ تقدير است زيرا خداى تعالى در آن شب انزال قرآن را مقدر فرموده است. و بقولى - اگر از مادۀ تنگى بگيريم يعنى شبى كه ازبس ملائكه به زمين نازل مى‌شود جا بر آنها تنگ مى‌شود چنانكه از آيه (وَ مَنْ قُدِرَ عَلَيْهِ رِزْقُهُ) اين معنى مستفاد مى‌شود. و امّا در اينكه شب قدر چه شبى است اقوال مختلفه زياد است و از مجموع آنها مستفاد مى‌شود كه شب قدر مانند اسم اعظم و نماز وسطى و غيره در تمام سال مجهول است و آنچه مسلم شده است از ماه رمضان خارج نيست چون قرآن در ماه رمضان نازل گشته و تصريح اين آيه هم همين است كه در شب قدر نازل شده است پس شب قدر در ماه رمضان است و روايات هم از فريقين بسيار است از مجموع آنها بر مى‌آيد كه در ليالى آخر ماه مبارك رمضان و شبهاى فرد باشد و بيشتر متوجّه شب بيست و سوّم است كه ليله جهنى هم ناميده شده است باين شرح كه: (در روايت عبد اللّه بن بكير از زراره از يكى از دو امام همام جعفرين عليهما السّلام است كه گويد از آن حضرت از شبهاى ماه رمضان كه غسل در آن مستحب است پرسيدم فرمود شب نوزدهم و شب بيست‌ويكم و شب بيست و سوم و فرمود شب بيست و سوم شب جهنى است و حديث آن اينست كه جهنى به رسول خدا عرض كرد منزل من از مدينه دور است شبى را بمن دستور فرما كه به مدينه بيايم به او امر فرمود كه شب بيست و سوم بيايد و شيخ ابو جعفر ره گويد نام جهنى عبد اللّه ابن انيس الانصارى بوده است. از مجمع) (بهر حال شب قدر شب احياء و شب دعاء و شب نزول بركات است و اعمال آن در كتب ادعيه مذكور است و خوشا بحال موفقين كه از آن بهره‌بردارى كرده و مى‌كنند و البته به ياد گنهكارانى مانند اين عبد رو سياه هستند).
به درستى كه ما نازل كرديم قرآن را در شب قدر. (ابن عباس گفته است كه خداوند قرآن را يكجا از لوح محفوظ در شب قدر به آسمان دنيا نازل فرمود سپس جبرئيل در ظرف بيست و سه سال قسمت به قسمت از اول تا آخر آن را بر محمّد صلّى اللّه عليه و آله فرود آورد. و شعبى گفته است معناى آيه اينست كه ما نازل ساختن آن را در شب قدر شروع كرديم - و اقوال ديگر هم ذكر شده است. امّا در اينكه چرا ليلۀ قدر ناميده شده است نيز اقوالى است - بقولى ازآن‌جهت شب قدر ناميده شده است كه جميع امورى كه در آن سال بايد تقدير شود خداوند در آن شب حكم مى‌كند و آن را ليله مباركه فرموده است كه ( إِنّٰا أَنْزَلْنٰاهُ فِي لَيْلَةٍ مُبٰارَكَةٍ )يعنى هرگونه خير و بركت و مغفرت در آن شب نازل مى‌گردد. و بقولى - ليله قدر يعنى شب شرف و خطر و عظمت شأن چنانكه به كسى كه در بين مردم صاحب منزلت و شأن است گويند صاحب قدر است و آيه مباركه وَ مٰا قَدَرُوا اَللّٰهَ حَقَّ قَدْرِهِ از اين باب است يعنى حق عظمته. و بقولى - يعنى هركس آن شب را احياء كند صاحب قدر مى‌شود زيرا طاعات در آن شب قدر عظيم و ثواب جزيل دارد. و بقولى - شب قدر ازاين‌جهت موسوم گرديده است كه در آن شب كتاب صاحب قدر بر رسول صاحب قدر براى امّت صاحب قدر بدست فرشتۀ صاحب قدر نزول يافته است. و بقولى ليلۀ تقدير است زيرا خداى تعالى در آن شب انزال قرآن را مقدر فرموده است. و بقولى - اگر از مادۀ تنگى بگيريم يعنى شبى كه ازبس ملائكه به زمين نازل مى‌شود جا بر آنها تنگ مى‌شود چنانكه از آيه (وَ مَنْ قُدِرَ عَلَيْهِ رِزْقُهُ) اين معنى مستفاد مى‌شود. و امّا در اينكه شب قدر چه شبى است اقوال مختلفه زياد است و از مجموع آنها مستفاد مى‌شود كه شب قدر مانند اسم اعظم و نماز وسطى و غيره در تمام سال مجهول است و آنچه مسلم شده است از ماه رمضان خارج نيست چون قرآن در ماه رمضان نازل گشته و تصريح اين آيه هم همين است كه در شب قدر نازل شده است پس شب قدر در ماه رمضان است و روايات هم از فريقين بسيار است از مجموع آنها بر مى‌آيد كه در ليالى آخر ماه مبارك رمضان و شبهاى فرد باشد و بيشتر متوجّه شب بيست و سوّم است كه ليله جهنى هم ناميده شده است باين شرح كه: (در روايت عبد اللّه بن بكير از زراره از يكى از دو امام همام جعفرين عليهما السّلام است كه گويد از آن حضرت از شبهاى ماه رمضان كه غسل در آن مستحب است پرسيدم فرمود شب نوزدهم و شب بيست‌ويكم و شب بيست و سوم و فرمود شب بيست و سوم شب جهنى است و حديث آن اينست كه جهنى به رسول خدا عرض كرد منزل من از مدينه دور است شبى را بمن دستور فرما كه به مدينه بيايم به او امر فرمود كه شب بيست و سوم بيايد و شيخ ابو جعفر ره گويد نام جهنى عبد اللّه ابن انيس الانصارى بوده است. از مجمع) (بهر حال شب قدر شب احياء و شب دعاء و شب نزول بركات است و اعمال آن در كتب ادعيه مذكور است و خوشا بحال موفقين كه از آن بهره‌بردارى كرده و مى‌كنند و البته به ياد گنهكارانى مانند اين عبد رو سياه هستند).
