اسبها

«خيل» به معنى اسبان است و از لفظ خود مفرد ندارد، به عقيده راغب، اسبان را از آن جهت خيل گفته اند كه هر كه به آن سوار شود در خود احساس تكبّر مي كند و به عقيده طبرسى علّت اين تسميه آن است كه اسب در راه رفتن متكبّر است؛ «الْخَيْلَ وَ الْبِغالَ وَ الْحَمِيرَ لِتَرْكَبُوها»[1]

در مفردات مي گويد: خيل در اصل بمعنى اسبان و سواران است و در قول خداوند «وَ مِنْ رِباطِ الْخَيْلِ»[2] هر دو مراد است و نيز در هر يك منفردا استعمال مي شود، چنانكه روايت شده «يا خيل اللّه اركبى»: اى لشگر خدا سوار شو كه مراد سواران است و مثل قول آن حضرت: «عفوت لكم عن صدقة الخيل» زكوة اسبان را نسبت به شما عفو كردم كه مراد اسبان است.

ناگفته نماند كلمه «يا خيل اللّه اركبى» سخن حضرت رسول (صلّى اللّه عليه و آله) است كه چنان دستور مي داد، ابن سعد (عليه و على اتباعه لعائن اللّه) اين جمله را در كربلا به لشگريان منحوس خود گفت.

خيل در آيه «وَ أَجْلِبْ عَلَيْهِمْ بِخَيْلِكَ وَ رَجِلِكَ»[3] اسبان و سواران هر دو مراداند. ولى در آيه «وَ مِنْ رِباطِ الْخَيْلِ»[4] ظاهرا فقط اسبان مراد است.

اسب حیوان نجیب و دوست داشتنی است و در جنگها و تفریح و سوارکاری و امور دیگر مورد بهره برداری بشر نیز بوده است. در ميان عرب معمول است كه از خيل(اسب) به «خير» تعبير مى كنند. از پیامبر مکرم اسلام(ص) روایت شده: «الخير معقود بنواصى الخيل الى يوم القيامة: خير و خوبى به پيشانى اسب تا روز قيامت بسته شده است . به گفته برخی از مفسرین در آیه «فَقالَ إِنِّي أَحْبَبْتُ حُبَّ الْخَيْرِ عَنْ ذِكْرِ رَبِّي»[5] از زبان حضرت سلیمان(ع)، مراد از «الخیر»، خیل(اسب) است.

منابع:

تفسير نمونه، ج 19، ص273

قاموس قرآن، ج 2، ص320

مجمع البيان في تفسير القرآن، ج 8، ص740

المفردات في غريب القرآن، ص304

[1]نحل: آیه8

[2]انفال: آیه60

[3]اسراء: آیه64

[4]انفال: آیه60

[5]ص: آیه32