فَدَک

فدك، يكى از دهكده هاى آباد اطراف مدينه در حدود 140 كيلومترى نزديك خيبر بود كه در سال هفتم هجرت كه قلعه هاى خيبر يكى پس از ديگرى در برابر رزمندگان اسلام سقوط كرد و قدرت مركزى يهود در هم شكست ساكنان فدك از در صلح و تسليم در برابر پيامبر ص در آمدند و نيمى از زمين و باغهاى خود را به آن حضرت واگذار كردند، و نيم ديگرى را براى خود نگه داشتند و در عين حال كشاورزى سهم پيامبر ص را نيز بر عهده گرفتند و در برابر زحماتشان حقى از آن مى بردند.

با توجه به آيه «فى ء» در اين سوره، اين زمين مخصوص پيغمبر گرامى اسلام (ص) بود و مى توانست در مورد خودش يا مصارف ديگرى كه در آيه 7 همين سوره اشاره شده مصرف كند، لذا پيامبر آن را به دخترش فاطمه عليها سلام اللَّه بخشيد، و اين سخنى است كه بسيارى از مورخان و مفسران شيعه و اهل سنت به آن تصريح كرده اند، از جمله در تفسير در المنثور از ابن عباس نقل شده هنگامى كه آيه «و آتِ ذَا الْقُرْبى حَقَّهُ»[1] نازل شد پيامبر (ص) فدك را به فاطمه بخشيد (أقطع رسول اللَّه فاطمة فدكا) و در كتاب كنز العمال كه در حاشيه مسند احمد آمده در مساله صله رحم از ابو سعيد خدرى نقل شده هنگامى كه آيه فوق نازل شد پيامبر (ص) فاطمه (ع) را خواست و فرمود: «يا فاطمه لك فدك: اى فاطمه! فدك از آن تو است».

منبع: تفسير نمونه، ج 23، ص510

[1]روم: آیه38