شاس بن قيس

«شاس بن قيس» از احبار و فتنه انگيزان يهود بنى قينقاع است.[1] برخى مفسّران بر آنند كه آيات 98 تا 100 آل عمران (3) درباره توطئه شاس بن قيس نازل شد كه از وحدت مؤمنان [اوس و خزرج ] به خشم آمد و فردى از همكيشانش را مأمور كرد تا فتنه هاى جاهليّت را ميان آنان برانگيزاند. با نزول آيات مزبور، خداوند توطئه شيطانى آنان را برملا نمود و به اهل كتاب درباره برنامه هاى پنهانى شان عليه اسلام و مؤمنان هشدار داد.[2] بنا به نقل ابن عبّاس، آيه 49 مائده (5) در پى توطئه شاس بن قيس و جمعى ديگر از احبار و بزرگان يهود نازل شد كه با تلاش موذيانه و فريبكارانه خود قصد داشتند با درخواست داورى ناعادلانه از پيامبراكرم صلى الله عليه و آله آن حضرت را از احكام اسلام منحرف سازند. با نزول آيه، قصد شيطانى آنان برملا شد.[3] نيز بنا به نقل برخى مفسّران، قائل در آيه 30 توبه (9) [و قالت اليهود] شاس بن قيس و جمع ديگرى از يهوديان دانسته شده كه در مذاكره با پيامبراكرم صلى الله عليه و آله، عُزير عليه السلام را پسر خدا مى دانستند.[4] ذيل برخى از آيات ديگر نيز از وى ياد شده است.[5]

منبع: فرهنگ قرآن[6] ، ج 16، ص578

[1] . السّيرة النبويّه، ابن هشام، ج 2، ص 514 و 556-/ 557؛ البداية و النّهايه، ج 3، ص 186؛ جامع البيان، ج 3، جزء 4، ص 32؛ روض الجنان، ج 4، ص 453

[2] . جامع البيان، ج 3، جزء 4، ص 32؛ اسباب النّزول، واحدى، ص 99؛ روض الجنان، ج 4، ص 453؛ الجامع لاحكام القرآن، قرطبى، ج 4، ص 100؛ تفسير مبهمات القرآن، ج 1، ص 303؛ الدرالمنثور، ج 2، ص 278؛ الميزان، ج 3، ص 364

[3] . جامع البيان، ج 4، جزء 6، ص 370-/ 371؛ الكشاف، ج 1، ص 640؛ اسباب النّزول، واحدى، ص 162؛ تفسير المنار، ج 6، ص 421

[4] . جامع البيان، ج 6، جزء 10، ص 142؛ معالم التنزيل، بغوى، ج 2، ص 240؛ مجمع البيان، ج 5-/ 6، ص 36؛ التكميل و الاتمام، ص 176؛ الجامع لاحكام القرآن، قرطبى، ج 8، ص 75؛ مفحمات الاقران، ص 104

[5] . مجمع البيان، ج 5-/ 6، ص 68؛ التّكميل و الاتمام، ص 113

[6] . آيت الله هاشمى رفسنجانى و برخى از محققان مركز فرهنگ ومعارف قرآن، فرهنگ قرآن، 33جلد، موسسه بوستان كتاب - قم، چاپ: اول، 1384.